Η αγία Μαρία Μαγδαληνή, ανήκε στον κύκλο των γυναικών εκείνων που ακολουθούσαν τον Χριστό και τους αποστόλους Του. Καταγόταν από τα Μάγδαλα, παραλιακή πόλη της Γαλιλαίας, γι’ αυτό και ονομάζεται Μαγδαληνή. Η επισήμανση της καταγωγής της μας ενημερώνει αφενός για το ότι δεν ταυτίζεται με τις υπόλοιπες Μαρίες που ακολουθούσαν τον Ιησού, και αφετέρου μας πληροφορεί ότι δεν είχε σύζυγο, αφού διαφορετικά θα αναφερόταν με το όνομα του συζύγου της (π.χ. η Μαρία του Κλωπά).
Α. Στη Δύση, η Μαρία η Μαγδαληνή, ταυτίστηκε με τη μετανοημένη ιερόδουλη του Ευαγγελίου που άλειψε με ακριβό μύρο τα πόδια του Ιησού και τα σκούπισε με τα μαλλιά της (Λουκ. 7, 36-50 και Ματθ. 26, 6-16), στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου.
Β. Στη σύγχρονη εποχή, η Μαρία η Μαγδαληνή έγινε πρωταγωνίστρια σε ευφάνταστα κινηματογραφικά έργα και ανιστόρητα μυθιστορήματα, που τη συνδέουν με τη δήθεν ερωτική ζωή του Ιησού, ενώ την παρουσιάζουν νεότατη και προκλητική.
Γ. Στον Κώδικα Da Vinci παρουσιάζονται οι υποτιθέμενες αλήθειες: (α) πως ο Χριστός και η Μαρία η Μαγδαληνή δεν ήσαν μόνο παντρεμένοι, αλλά ότι είχαν αποκτήσει και παιδιά, (β) ότι η «αλήθεια» αυτή εκδιώχθηκε από τα ευαγγέλια, αργότερα, από τον Μέγα Κωνσταντίνο, και (γ) ότι οι «αλήθειες» αυτές του Dan Brown διασώζονται στα «γνωστικά ευαγγέλια» και στα χειρόγραφα της Νεκράς Θαλάσσης.
Τι ισχύει όμως ιστορικά και θεολογικά από τα αμέσως προηγούμενα; Τίποτε απολύτως!
Α. Η παρεξήγηση ότι η Μαγδαληνή υπήρξε ιερόδουλη, προέκυψε γιατί συνδέθηκαν ορισμένα παρόμοια περιστατικά με διαφορετικούς όμως πρωταγωνιστές, όπως φαίνεται καθαρά στα Ευαγγέλια. Είναι γεγονός ότι όχι μόνο η προαναφερθείσα μετανοημένη ιερόδουλη, αλλά και η Μαρία, αδελφή του Λαζάρου, μετά την ανάστασή του από τον Ιησού, άλειψε από τη χαρά της και αισθανόμενη μεγάλη ευγνωμοσύνη, τα πόδια του Ιησού με μύρο (Ιω. 12, 1-11). Οι δύο αυτές Μαρίες της Καινής Διαθήκης θεωρήθηκε εσφαλμένα ότι είναι το ίδιο πρόσωπο με τη Μαρία τη Μαγδαληνή, επειδή: (α) από την τελευταία έβγαλε ο Χριστός «επτά δαιμόνια» (που λανθασμένα θεωρήθηκε ότι προέρχονταν από πορνεία, ενώ η Αγία Γραφή και οι Πατέρες της Εκκλησίας εννοούν έτσι τα πάθη της ψυχής που αντιτίθενται στο Πνεύμα του Θεού), (β) πέφτει και η Μαγδαληνή ως Μυροφόρος στα πόδια του Ιησού, αμέσως μετά την ανάστασή Του, (γ) επειδή μύρωσε με τις άλλες μυροφόρες το άπνουν σώμα του Ιησού, ταυτίστηκε με την ανώνυμη πόρνη που μύρωσε το κεφάλι και τα πόδια του Ιησού, (δ) ο κοινός για πρώτη φορά εορτασμός από τη Δυτική Εκκλησία, στις 4 Μαΐου, της ανακομιδής των αγίων λειψάνων του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο και της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής από την Έφεσο, είχε ως αποτέλεσμα στη Δύση να θεωρηθεί η Μαγδαληνή το ίδιο πρόσωπο με την αδελφή του Λαζάρου, τη Μαρία.
Β. Πόσο νέα ήταν στην πραγματικότητα η Μαρία η Μαγδαληνή την εποχή της δράσης του Χριστού, για να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να διακατέχεται από ερωτικά συναισθήματα για το πρόσωπό Του; Αν και στα Ευαγγέλια δεν αναφέρεται κάτι για την ηλικία της, οι ειδικοί ερευνητές συμπεραίνουν ότι πρέπει να ήταν τότε 50-60 ετών. Αυτό εξάγεται από το ότι οι μαθήτριες του Χριστού (ανάμεσα στις οποίες την πρώτη θέση κατείχε η Μαγδαληνή) είχαν ηλικία ως μητέρες που ήσαν γύρω στα 50 με 60 χρόνια, αφού ήσαν μητέρες των μαθητών του Χριστού, που και εκείνοι θα ήσαν περίπου στα 30-35 τους χρόνια. Επομένως, η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η ώριμη και συνετή μαθήτρια του Κυρίου, που μονάχα από ευσέβεια και ευεργετημένη καθώς ήταν από τον Θείο Διδάσκαλο, παρέμεινε δίπλα του και αφοσιώθηκε στη διακονία του έργου Του, μαζί με τις άλλες μαθήτριες.
Γ. (α) Ο Χριστός είχε συνάψει οικογένεια με τη Μαρία τη Μαγδαληνή; Αρχικά λέμε ότι καμία πηγή των χρόνων του Ιησού, βιβλική ή εξωβιβλική, δεν προσφέρει έστω και μια εμπεριστατωμένη απόδειξη για τη υπόθεση ότι ήταν παντρεμένος. Εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε δεν υπήρχε λόγος να το αποκρύψουν οι ευαγγελιστές και ο απόστολος Παύλος, διότι απλούστατα δεν απαγορευόταν να παντρεύονται οι ιερείς, οι προφήτες και οι διδάσκαλοι. Άλλωστε και ο Πέτρος είχε οικογένεια και αρκετοί άλλοι απόστολοι. Εξάλλου, λίγο πριν να παραδώσει το πνεύμα Του ο Θεάνθρωπος, ανέθεσε τη φροντίδα της μητέρας του στον ευαγγελιστή Ιωάννη. Δεν θα ανέθετε την προστασία της, σύμφωνα με τους νόμους της εποχής, στη Μαγδαληνή, αν ήταν παντρεμένος; Ακόμη, ενώ σε διάφορα αποσπάσματα της Καινής Διαθήκης αναφέρονται τα μέλη της οικογένειας του Ιησού (η μητέρα Του, οι αδελφοί και αδελφές Του), πουθενά δεν αναφέρεται σύζυγος, ούτε φυσικά αναφέρεται πιθανή κατάσταση χηρείας Του. Τέλος, το ότι ο ίδιος ο Χριστός κηρύττει ως ιδεώδη τρόπο χριστιανικής ζωής έναν ηθελημένο και καρδιακό ασκητισμό (χωρίς φυσικά να μειώνει το γάμο) για την είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών (Ματθ. 19, 10-12), οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο ίδιος υπήρξε άγαμος. Κάτι επίσης πολύ σημαντικό· ο Χριστός υπήρξε επί γης ο ενσαρκωμένος Θεός. Η σύντομη αποστολή Του δεν ήταν να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια, αλλά από αγάπη και δια του σταυρού Του να σώσει όλο τον κόσμο.
(β) Οι αλήθειες που περιγράφουν και διδάσκουν τα ευαγγέλια είναι εφεύρεση του Μεγάλου Κωνσταντίνου; Όχι βέβαια! Στην εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Εκκλησία γνώριζε τι πίστευε αναφορικά με τον Τριαδικό Θεό, το πρόσωπο και τη θεανθρώπινη φύση του Κυρίου κ.λπ. Και εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ήδη πεθάνει, βασανιζόμενοι στα αμφιθέατρα και τις ρωμαϊκές αρένες, γιατί πίστευαν στο Χριστό ως Θεό.
(γ) Και ερχόμαστε να εξακριβώσουμε τι είδους «αλήθειες» διδάσκουν τα χειρόγραφα της Νεκράς Θαλάσσης και τα Γνωστικά Ευαγγέλια, σύμφωνα με τον Dan Brown. Άραγε ανατρέπουν τις αυθεντικές αλήθειες της Αγίας Γραφής; Σαφώς όχι! Τα χειρόγραφα της Νεκράς Θαλάσσης δεν περιέχουν τίποτε το χριστιανικό, παρά μόνο τμήματα της Παλαιάς Διαθήκης και άλλα αποσπασματικά κείμενα, χωρίς αναφορά στο Χριστό, ούτε φυσικά στο υποτιθέμενο «άγιο δισκοπότηρο». Τα γνωστικά τώρα «ευαγγέλια» (του Θωμά, του Φιλίππου, της Μαρίας, των Αιγυπτίων και της Αληθείας) χρονολογούνται από τον 3ο και εξής. Δεν γράφτηκαν από τους αποστόλους (αν και δανείζονται τα ονόματά τους για να προσδώσουν κύρος στα γραφόμενά τους), είναι γεμάτα φανταστικές επινοήσεις για τον κόσμο του Θεού και για το Χριστό, ενώ παραποιούν την Καινή Διαθήκη και διαστρέφουν το νόημά της.
Ποια υπήρξε όμως πραγματικά η Μαρία η Μαγδαληνή; Ενώ κάθε λουλούδι τρέφεται από τη γη και τον ήλιο, η Μαρία η Μαγδαληνή, το ζωντανό λουλούδι του πνεύματος, αξιώθηκε να χαριτωθεί και να αγιάσει από την ίδια την πηγή της ζωής, το Θεάνθρωπο Ιησού. Αξιώθηκε ακόμη να συναντηθεί πρώτη με τον αναστημένο Χριστό, και στη συνέχεια τιμήθηκε από τον Κύριο με το να γίνει απόστολος στους αποστόλους Του, κήρυκας στους μαθητές Του, ευαγγελίστρια στους Ευαγγελιστές. Γνωστοποίησε πρώτη, δηλαδή, στον κύκλο των μαθητών Του την ζωηφόρο έγερσή Του από τον τάφο. Αυτό όμως παραχωρήθηκε ύστερα από Θεία Οικονομία. Διό¬τι, αφού από μια γυναίκα, την Εύα, ήλθε η λύπη στον κόσμο, από μία γυ¬ναίκα, την Παναγία, κυοφορήθηκε ως άνθρωπος ο ίδιος ο Υιός του Θεού, και από μια γυναίκα και πάλι, τη Μαρία τη Μαγδαληνή, διακηρύχθηκε το μέγιστο και λυτρωτικό μήνυμα της Αναστάσεως.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία κληρονόμησε μια εντελώς διαφορετική παράδοση για το βίο και την πολιτεία της Μαρίας της Μαγδαληνής. Η ίδια υπήρξε δια βίου παρθένος. Και η καθαρότητα της ψυχής της φαινόταν όπως μέσα από καθαρό κρύσταλλο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας, αρχής γενομένης από τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, την εκτιμούν βαθύτατα και αναφέρουν ότι ταξίδεψε στη Ρώμη, ομολόγησε τη θεότητα του Χριστού στον ίδιο τον αυτοκράτορα Τιβέριο, επέστρεψε στην Παλαιστίνη, συντρόφευσε τη Θεοτόκο μέχρι την Κοίμησή Της, συνεργάστηκε με τον απόστολο Πέτρο, εξορίστηκε και κήρυξε το ευαγγέλιο στη Μασσαλία, έδρασε ως απόστολος στην Αίγυπτο, τη Συρία και τη Φοινίκη και κατέληξε στην Έφεσο, μαζί με το Θεολόγο και Ευαγγελιστή Ιωάννη, όπου και κοιμήθηκε και από όπου μεταφέρθηκε άφθαρτο το λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη, το 890, από τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Σοφό.
Τέλος, στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας, στο Άγιο Όρος, φυλάσσεται άφθαρτο το χέρι της, που διατηρείται για αιώνες σε φυσική κατάσταση, ελαστικό, και σε θερμοκρασία ζωντανού σώματος. Η Εκκλησία μας την τιμά ως ισαπόστολο και Μυροφόρο και γιορτάζει τη μνήμη της στις 22 Ιουλίου και στις 4 Μαΐου ημέρα ανακομιδής, δηλαδή μεταφοράς, των λειψάνων της. Επίσης την συνεορτάζει μαζί με τις άλλες Μυροφόρες Άγιες Γυναίκες, την τρίτη Κυρια¬κή μετά το Πάσχα, την Κυριακή των Μυροφόρων.
Μιχαήλ Χούλης,
Θεολόγος καθηγητής
