Ἔντονες εἶναι οἱ πολιτικο – ἐκκλησιαστικὲς διεργασίες στὰ Σκόπια καὶ στὴ Βουλγαρία ἐν ὄψει τῶν ἀναμενομένων ἐξελίξεων στὸ ζήτημα τῆς ὀνομασίας τῆς γειτονικῆς χώρας. Ἡ στρατηγική, ποὺ ἀκολουθοῦν σὲ συνεργασία οἱ κυβερνήσεις τῶν δύο συγκεκριμένων γειτονικῶν χωρῶν, ἔχει ὡς σημαντικὸ παράγοντα τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἐπὶ πλέον ἡ Βουλγαρία ἐπιδιώκει νὰ ἀξιοποιήσει ὑπέρ της τὴ συγκυρία. Τὸ τρέχον ἑξάμηνο κατέχει τὴν προεδρία στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ ἡ κυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος πιέζεται ἀπὸ τὶς ΗΠΑ νὰ ἀποδεχθεῖ «ἔντιμο συμβιβασμό».
Ἀπόδειξη τῆς ταύτισης Κράτους καὶ Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας μὲ τοὺς ὁμόλογους θεσμοὺς τῶν Σκοπίων εἶναι τὸ ὅτι ἡ Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία στὶς 23 Νοεμβρίου 2017 ἐξέδωσε τὴν ἀκόλουθη ἀνακοίνωση: «Τὸ Βουλγαρικὸ κράτος καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία συνδέονται στὴν φιλοδοξία τῆς ἀνάπτυξης καὶ ἐμβάθυνσης τῶν σχέσεων μεταξύ τῆς Βουλγαρίας καὶ τῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας. Αὐτὴ εἶναι ἡ κοινὴ θέση τοῦ προέδρου Ροῦμεν Ράντεφ καὶ τῆς Αὐτῆς Ἁγιότητος τοῦ Πατριάρχου Βουλγαρίας Νεοφύτου, οἱ ὁποῖοι συναντήθηκαν σήμερα μὲ πρωτοβουλία τοῦ προέδρου. Κατὰ τὴν συνάντησή τους ὑπογράμμισαν τὴ σημασία τῶν διμερῶν συμφωνιῶν… ποὺ ἐνισχύουν τὴν ἀμοιβαία ἐμπιστοσύνη… καὶ ἀποτελοῦν ἕνα θετικὸ βῆμα στὴ διαδικασία εὐρωπαϊκῆς ἔνταξης τῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας… Στὴ συνάντηση ἀναφέρθηκε ἡ πνευματικὴ συγγένεια τῆς Βουλγαρίας καὶ τῆς Δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας». Ἡ Βουλγαρικὴ Σύνοδος συνεδρίασε στὶς 27 Νοεμβρίου 2017 καὶ ἐξέτασε τὴν ἀπὸ 14 Νοεμβρίου 2017 ἐπιστολὴ τοῦ (σχισματικοῦ) «Ἀρχιεπισκόπου Μακεδονίας» Στεφάνου, προέδρου τῆς (σχισματικῆς) Συνόδου τῆς «Ἐκκλησίας τῆς Μακεδονίας». Στὸ σχετικὸ Ἀνακοινωθὲν ἀναφέρεται ὅτι τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Βουλγαρίας λαμβάνοντας ὑπόψη ὅτι ἡ «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Μακεδονίας» ἀναγνωρίζει τὴν Ὀρθόδοξη Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία ὡς «Ἐκκλησία Μητέρα» θεωρεῖ «ὡς ἱερὴ ὑποχρέωσή της νὰ ἀναλάβει τὴ δέσμευση νὰ συνεργασθεῖ πλήρως μαζί της προκειμένου νὰ μεσολαβήσει στὶς ἄλλες αὐτοκέφαλες τοπικὲς Ἐκκλησίες, ὥστε νὰ ληφθοῦν ὅλα τὰ ἀναγκαῖα μέτρα πρὸς ἀποκατάσταση τοῦ κανονικοῦ της στάτους». Πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸ ἡ Βουλγαρικὴ Ἱερὰ Σύνοδος συγκρότησε Ἐπιτροπὴ ἀπὸ Μητροπολίτες, ποὺ θὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὸ θέμα.
Ἡ Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία προχώρησε ἕνα ἀκόμη βῆμα. Στὶς 11 Δεκεμβρίου καὶ μετὰ ἀπὸ πρόσκληση τοῦ σχισματικοῦ Μητροπολίτου Στρωμνίτσης (Σημ. Βρίσκεται στὸ ἔδαφος τῶν Σκοπίων) καὶ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Βούλγαρου Πατριάρχη Νεόφυτου, ὁ Βούλγαρος Μητροπολίτης Βέλιτσα Σιῶν συμμετέσχε στοὺς ἑορτασμοὺς γιὰ τοὺς 15 Μάρτυρες τῆς Τιβεριούπολης, ποὺ μαρτύρησαν ἐπὶ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη. Στοὺς ἑορτασμοὺς παρὼν ἦταν καὶ ὁ πρόεδρος τῆς γειτονικῆς χώρας Ζόραν Ζάεφ. Στὸ μήνυμα τοῦ πατριάρχου Βουλγαρίας, ποὺ διάβασε ὁ Μητροπολίτης Σιών, ἀναφέρεται ἡ εὐχή του νὰ ἀποκατασταθεῖ σύντομα ἡ πλήρης μεταξύ τους ἑνότητα καὶ μέσα ἀπὸ τὴν εὐχαριστιακὴ κοινωνία…
Στὶς 7 Ἰανουαρίου 2018 στὴν Κωνσταντινούπολη τελέστηκαν τὰ ἐγκαίνια τοῦ ἐπισκευασμένου βουλγαρικοῦ μεταλλικοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου. Κατασκευάσθηκε τὸ 1898, βρίσκεται στὴν παραλία τοῦ Κερατίου κόλπου, κοντὰ στὸ Πατριαρχεῖο, καὶ ἀποτελεῖ ἐκκλησιαστικὸ καὶ ἐθνικὸ σύμβολο τῆς Βουλγαρίας καὶ τοῦ ἐθνικιστικοῦ ἀγώνα τῶν Βουλγάρων σὲ βάρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῶν Ἑλλήνων. Γιὰ τὴν ἐπισκευὴ τοῦ Ναοῦ ὑπολογίζεται ὅτι δαπανήθηκαν τέσσερα ἑκατομμύρια Εὐρώ, τὰ ὁποῖα προσέφερε ἡ κυβέρνηση τῆς Τουρκίας. Στὴν τελετὴ τῶν ἐγκαινίων παρέστησαν καὶ ἀπηύθυναν χαιρετισμὸ ὁ Πρόεδρος τῆς Τουρκίας Ἐρντογάν, ὁ πρωθυπουργός της Γιλντιρὶμ καὶ ὁ πρωθυπουργὸς τῆς Βουλγαρίας Μπορίσοφ, συνοδευόμενος ἀπὸ πλειάδα ὑπουργῶν τῆς κυβέρνησής του. Τὸν ἁγιασμὸ τέλεσαν ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, μετὰ ἀπὸ πρόσκληση (;;;) τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς στὴν Κωνσταντινούπολη ὀλιγάριθμης βουλγαρικῆς παροικίας, καὶ ὁ Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος.
Ἀναθέρμανση σχέσεων καὶ ἐπιδιώξεων
Οἱ Σκοπιανοί, πρὶν ἀπὸ δύο μῆνες, προσέγγισαν ἐκκλησιαστικὰ καὶ ἐθνικὰ τὴν Βουλγαρία καὶ αὐτὴ ἄδραξε τὴν εὐκαιρία καὶ τοὺς ἀγκάλιασε. Ἡ σχέση τους, ποὺ ἀναθερμαίνεται τώρα, ξεκινᾶ στὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα. Μετὰ τὶς Συνθῆκες Ἁγίου Στεφάνου καὶ Βερολίνου συγκροτήθηκαν τὸ 1893 τὰ «Βουλγαρικὰ Μακεδονο – Ἀδριανουπολιτικὰ Ἐπαναστατικὰ Κομιτάτα». Αὐτά, μὲ τὴ συμπαράσταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας, ποὺ εἶχε χαρακτηριστεῖ τὸ 1872 σχισματικὴ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἐπιχειροῦν νὰ ἐκβουλγαρίσουν τὴ Μακεδονία, ἀλλὰ ἀποτυγχάνουν. Οἱ Ἕλληνες, μὲ πρωτοστατοῦντες τὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς Μακεδονομάχους, τοὺς ἀντιμετωπίζουν μὲ ἐπιτυχία.
Μὲ τὸν Β´ Βαλκανικὸ πόλεμο ἡ Βουλγαρία χάνει τὰ περισσότερα ἐδάφη τῆς γεωγραφικῆς Μακεδονίας, ἀλλὰ συνεχίζει νὰ τὰ διεκδικεῖ. Μετὰ τὸν Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο τὴ σκυτάλη τῆς «μακεδονικῆς» ἰδέας παραλαμβάνουν οἱ βούλγαροι κομμουνιστές. Μὲ τὸν ἡγέτη τους Κολάροφ, στὴν Γ΄ Διάσκεψη τῆς Βαλκανικῆς Κομμουνιστικῆς Ὁμοσπονδίας (Μόσχα, 1921), ἔθεσαν θέμα αὐτονομίας κράτους τῆς Μακεδονίας, στὸ ὁποῖο θὰ προσηρτῶντο τὰ ἐδάφη, ποὺ τότε ἀνῆκαν στὴν Ἑλλάδα, στὴ Σερβία καὶ στὴ Βουλγαρία. Ἡ ἀπόφαση ἦταν θετικὴ καὶ κατέστη ὑποχρεωτικὴ γιὰ ὅλα τὰ κομμουνιστικὰ Κόμματα μετὰ τὴν ἐπικύρωσή της ἀπὸ τὸ Ε΄ Συνέδριο τῆς Κομιντέρν, τὸ 1924.
Στὸν Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο ἡ Βουλγαρία πῆγε μὲ τὸ μέρος τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας καὶ ὡς κατοχικὴ δύναμη ἐνήργησε πάλι πρὸς ἐκβουλγαρισμὸ τῶν Ἑλλήνων τῆς Μακεδονίας. Οἱ κομμουνιστὲς τῆς Σερβίας, ὑπὸ τὸν Τίτο, ἀντέδρασαν καὶ παίρνοντας τὴν ἐξουσία, τὸ 1945 μετέτρεψαν τὸ Βασίλειο τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων, ποὺ ἱδρύθηκε τὸ 1918, σὲ Ὁμοσπονδιακὴ Σοσιαλιστικὴ Δημοκρατία τῆς Γιουγκοσλαβίας, ποὺ συγκροτήθηκε ἀπὸ τὶς Σοσιαλιστικὲς Δημοκρατίες Σερβίας, Κροατίας, Σλοβενίας, Βοσνίας, Μαυροβουνίου καὶ “Μακεδονίας”. Ἡ κομμουνιστικὴ Γιουγκοσλαβία ἔκτοτε καὶ ἔχοντας δημιουργήσει στοὺς κόλπους της Μακεδονικὸ Ὁμόσπονδο κράτος πέρασε στὴν ἀντεπίθεση καὶ ἐπιδίωξε νὰ γίνει ὁ πυρήνας ἑνὸς κατασκευασμένου «μακεδονικοῦ ἔθνους», ἄγνωστου ἕως τότε στὴν Ἱστορία. Τὴν προσπάθεια τοῦ Τίτο ἐνίσχυαν καὶ ἐνισχύουν παντοιοτρόπως καὶ μὲ ἔντονες ἀλυτρωτικὲς διαθέσεις παλαιοκομμουνιστὲς καὶ νεοκεφαλαιοκράτες σλαῦοι, ποὺ μετανάστευσαν στὴν Αὐστραλία, στὶς ΗΠΑ καὶ στὸν Καναδά.
Μὲ τὴ διάλυση τῆς Γιουγκοσλαβίας οἱ ἐκκλησιαστικοὶ καὶ πολιτικοὶ καὶ ἐκκλησιαστικοὶ ἰθύνοντες τῶν Σκοπίων ἐνέτειναν τὴν ἀλυτρωτικὴ προπαγάνδα τους, χαλάρωσαν τοὺς δεσμούς τους μὲ τὴν Σερβία καὶ προσβλέπουν πλέον στὴν ὑποστήριξη τῆς Βουλγαρίας, Πολιτείας καὶ Ἐκκλησίας. Ἡ Βουλγαρία εἶναι στὴν ΕΕ καὶ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς εὐχαρίστως δέχεται ἡ Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων νὰ περάσει ὑπὸ τὴ δικαιοδοσία του, ἀπὸ αὐτὴν τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὴν ὁποία οἱ Σκοπιανοὶ εἶναι σὲ «ἐμπόλεμη» κατάσταση. Αὐτό, πρὸς τὸ παρόν, δὲν εἶναι καθόλου εὔκολο. Σημειώνεται ὅτι ἐπὶ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος ἡ «Μακεδονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία», τὸ 1966, ντὲ φάκτο κήρυξε τὴν αὐτοκεφαλία (ἀνεξαρτησία) της ἀπὸ τὴν Σερβικὴ Ἐκκλησία. Αὐτὴ τὸ 1967 ἀποφάσισε νὰ τὴν κηρύξει σχισματικὴ καὶ νὰ προχωρήσει στὴν ἵδρυση Κανονικῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὴν ἱστορικὴ ὀνομασία Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδος, ποὺ ἱκανοποίησε τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τῆς ὁποίας Ἰωάννης καὶ ὅλοι οἱ κληρικοί της ὑποφέρουν καὶ ὑπομένουν ἀπάνθρωπο ζυγὸ ὑπὸ τὸ Σκοπιανὸ καθεστώς.
Ἐξελίξεις καὶ ἐνδεχόμενα
Στὸ πολιτικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ ἀγκάλιασμα Σκοπίων καὶ Σόφιας προκλήθηκαν ἀντιδράσεις. Ὁ Πατριάρχης Ρωσίας Κύριλλος διακήρυξε τὴν ἀλληλεγγύη του πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Σερβίας καὶ τόνισε ὅτι χωρὶς τὴν ἔγκρισή του οὐδέποτε θὰ ἀναγνωρίσει τὴ σχισματικὴ Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων.
Ὁ Μητροπολίτης Μπάτσκας Εἰρηναῖος σὲ συνέντευξή του στὴ γαλλόφωνη ἱστοσελίδα «Orthodoxie», ποὺ δημοσιεύθηκε στὶς 29 Δεκεμβρίου 2017, κατηγόρησε τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Βουλγαρίας ὅτι ἡ ἐπέμβασή του στὴ δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου τῆς Σερβίας θὰ μποροῦσε νὰ δυναμιτίσει τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ἐπίσης τόνισε ὅτι ἡ τυχὸν ἐκ μέρους του ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς Σκοπιανῆς Ἐκκλησίας θὰ τὸ ὁδηγοῦσε στὸν κίνδυνο ἑνὸς νέου σχίσματος μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ μὲ ἄλλες Ἐκκλησίες. Καὶ προσέθεσε: «Οἱ ἐπίσκοποι τῆς γειτονικῆς ὀρθόδοξης χώρας τῆς Βουλγαρίας, βρίσκονται μεταξὺ τῆς Σκύλλας καὶ τῆς Χάρυβδης. Σκύλλα εἶναι ἡ πίεση τῶν πολιτικῶν ἀρχῶν καὶ τῆς κοινῆς γνώμης, γιὰ τὶς ὁποῖες ἐπικροτεῖται ἡ παράλογη πρωτοβουλία τῶν Σκοπίων, διότι δι’ αὐτῆς γίνεται ἔμμεσα ἀποδεκτὴ ἡ ἐπίσημη πολιτικο – ἐκκλησιαστικὴ βουλγαρικὴ ἄποψη, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία οἱ Μακεδόνες εἶναι ἀναπόσπαστο μέρος τοῦ Βουλγαρικοῦ ἔθνους (Σημ. Ὅπως τόνισε ὁ Βούλγαρος Πατριάρχης Νεόφυτος, λέγοντας τοὺς Σκοπιανοὺς «ὁ λαός μας»). Χάρυβδη εἶναι ὅτι τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Βουλγαρίας διακινδυνεύει νὰ βρεθεῖ σὲ νέο ἐσωτερικὸ σχίσμα, ὅπως ἐκεῖνο τοῦ 1996.
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐξέφρασε τὴν ἀνησυχία της γιὰ τὸ γεγονὸς τῆς ἐπεμβάσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας στὰ ἐσωτερικὰ τοῦ Πατριαρχείου τῆς Σερβίας μὲ τὴν ἐνέργειά της νὰ ἀποδεχθεῖ στὶς 29 Νοεμβρίου 2017 τὸ αἴτημα τῆς σχισματικῆς Ἐκκλησίας τῆς «Μακεδονίας» καὶ νὰ ἀναλάβει ρόλο «Μητρὸς Ἐκκλησίας». Ὅπως ἐγράφη στὸ σχετικὸ Ἀνακοινωθέν, ἡ πράξη της «ἀντίκειται στοὺς Ἱεροὺς Κανόνες καὶ τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, παραθεωρεῖ τὸ κανονικὸ δικαίωμα καὶ τὸν ὑπερέχοντα ρόλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ ἐνδέχεται νὰ ἀποτελέσει ἀπαρχὴ δυσάρεστων ἐξελίξεων». Μὲ νεώτερο Δελτίου Τύπου, τῆς 10ης Ἰανουαρίου 2018, ἡ ΔΙΣ τονίζει ὅτι δὲν ἀποδέχεται τὴν ἀπονομὴ τοῦ ὅρου «Μακεδονία» ἢ παραγώγου του ὡς συστατικοῦ ὀνόματος ἄλλου κράτους, τὸ ὁποῖο θὰ ἔχει ἐπιπτώσεις καὶ στὴν ὀνομασία τῆς σχισματικῆς αὐτοαποκαλούμενης ἐκκλησίας τῆς «Μακεδονίας».
Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἕως τὴν ὥρα ποὺ γράφονται οἱ γραμμὲς αὐτές, δὲν ἔχει ἀντιδράσει. Ὁ Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος ἐδέχθη τὸν Βούλγαρο Πατριάρχη κατὰ τὴν ἐπίσκεψή του στὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ βουλγαρικοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, τέλεσε μαζί του τὸν Ἁγιασμὸ καὶ τὸν δέχθηκε στὸ Πατριαρχεῖο. Δὲν ἔγινε γνωστὸ ἂν συζήτησαν τὸ θέμα, πάντως ὁ κ. Βαρθολομαῖος δὲν προέβη σὲ δήλωση γιὰ τὸ Μακεδονικό, ὅπως ἔκαμε πρὸ ἡμερῶν γιὰ τοὺς πλειστηριασμούς.
Ἡ ἐν ὄψει τῶν ἐξελίξεων στὴ γειτονικὴ χώρα κινήσεις καὶ ἐνέργειες τῆς πολιτικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας τῆς Βουλγαρίας μπορεῖ νὰ προκαλέσουν ἀστάθεια στὴν περιοχὴ τῆς Βαλκανικῆς. Δὲν εἶναι προφανῆ καὶ τὰ σχέδια τῶν ΗΠΑ καὶ τοῦ ΝΑΤΟ γιὰ τὴν περιοχή, μετὰ τὴν ἐπιβολὴ τοῦ ὀνόματος στὴ γειτονικὴ χώρα. Γι’ αὐτὸ θὰ ἔπρεπε στὴν Ἑλλάδα νὰ ἀναλυθοῦν ὅλα τὰ μελλοντικὰ γεωπολιτικὰ ἐνδεχόμενα, πρὶν ληφθεῖ ὁποιαδήποτε ἀπόφαση, ποὺ θὰ σφραγίσει τὴν ὕπαρξή της.
Ἀπὸ αὐτὰ ποὺ φαίνονται, ἡ πολιτικὴ ἡγεσία καὶ ἡ ἰντελιγκέντσια τῆς χώρας μας συμφωνοῦν σὲ μία «σύνθετη ὀνομασία ἔναντι ὅλων» τοῦ γειτονικοῦ κράτους, δηλαδὴ νὰ περιέχεται ὁ ὅρος «Μακεδονία» μὲ ἕναν ἐπιθετικὸ προσδιορισμό, μᾶλλον γεωγραφικό. Ἂν συμφωνηθεῖ αὐτό, οἱ Ἕλληνες Μακεδόνες θὰ λέγονται πλέον ὄχι ἁπλὰ «Μακεδόνες», ἀλλὰ «Νότιοι Μακεδόνες» ἢ «Παλαιοὶ Μακεδόνες», πρὸς διάκριση ἀπὸ τοὺς «Βόρειους Μακεδόνες» ἢ «Νέους Μακεδόνες» τῆς γειτονικῆς χώρας. Ἂν οἱ Βούλγαροι ταυτισθοῦν ἐθνικὰ μὲ τοὺς «Βόρειους ἢ Νέους Μακεδόνες» θὰ ἀποκτήσουν περισσότερα δικαιώματα στὴν περιοχή, ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἔχουν σήμερα, καὶ θὰ ἐνισχύσουν τὴν στρατηγική τους θέση. Θὰ ἔπρεπε στὴν Ἑλλάδα νὰ ἐξετασθεῖ καὶ τὸ ἐνδεχόμενο μετὰ τὴ συμφωνία γιὰ τὸ ὄνομα νὰ ἀναζωπυρωθεῖ καὶ περαιτέρω νὰ ἐνταθεῖ ἡ ἀλυτρωτικὴ προπαγάνδα σὲ βάρος τῆς Ἑλλάδος, εἴτε ὑπογείως, στὸ ἐσωτερικὸ τῆς γειτονικῆς χώρας, εἴτε φανερά, στὸ ἐξωτερικό. Ἐπίσης νὰ ἀντιμετωπισθεῖ τὸ ἐνδεχόμενο οἱ γείτονες, παρὰ τὴ συμφωνία, μετὰ τὴν ἔνταξή τους στὸ ΝΑΤΟ νὰ διατηρήσουν σκέτο τὸ «Μακεδονία», ὅπως τοὺς ἔχουν ἀναγνωρίσει δεκάδες κρατῶν. Τότε ποιός καὶ πῶς θὰ μποροῦσε νὰ τοὺς ἐμποδίσει… Ἡ Ἑλλάδα πλέον θὰ εἶναι μονίμως σὲ ἀμυντικὴ θέση καὶ θὰ καταγγέλλει. Δὲν θὰ μπορεῖ νὰ πιέσει…
Δὲν μπορεῖ κανεὶς ἐπίσης νὰ προβλέψει τὴν ἀντίδραση τῶν Ἀλβανῶν τοῦ γειτονικοῦ κράτους στὸ ἐνδεχόμενο τῆς ἀνάπτυξης ἄξονα Σόφιας – Σκοπίων. Οὔτε καὶ τὴν ἀντίδραση τοῦ Βελιγραδίου, τὸ ὁποῖο δὲν θὰ μείνει ἀμέτοχο στὶς διεργασίες. Ἕνα μπορεῖ νὰ θεωρεῖται βέβαιο, ὅτι ὅλοι οἱ ἀναφερθέντες δὲν θὰ μείνουν ἀπαθεῖς στὶς ἐξελίξεις.
Πολλὰ τὰ γραφόμενα καὶ λεγόμενα ἐπιχειρήματα ὑπὲρ τοῦ «ἔντιμου συμβιβασμοῦ». Φαίνονται λογικά. Οὐδεὶς ὅμως ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτές του ἀναφέρεται στὴν ἑπόμενη ἡμέρα. Πράγματι πολλὲς εἶναι οἱ ἑλληνικὲς ἐπιχειρήσεις ποὺ δραστηριοποιοῦνται στὰ Σκόπια καὶ στὴ Βουλγαρία καὶ δίνουν θέσεις ἐργασίας στὶς γειτονικὲς χῶρες. Πράγματι πολλοὶ Βούλγαροι καὶ Σκοπιανοὶ περνοῦν γιὰ τὰ ψώνια τους ἢ γιὰ τὶς διακοπές τους στὴ Μακεδονία καὶ στὴ Θράκη καὶ ἐνισχύουν τὴν οἰκονομία τῆς Ἑλλάδος. Ὅμως στὸ βάθος ὅλων αὐτῶν ὑπάρχει ἡ ψυχὴ τοῦ Ἕλληνα, τοῦ Βούλγαρου, τοῦ Σκοπιανοῦ. Ἂν ξεχάσαμε τὴν Ἱστορία μας, ἂν ξεχάσαμε τοὺς ἀγῶνες τοῦ Πατριαρχείου καὶ τῶν Μακεδονομάχων, ἂν ξεχάσαμε τὸν λόγο τοῦ Ἴωνα Δραγούμη, πὼς σώζοντας τὴ Μακεδονία σώζουμε τὴν Ἑλλάδα, τότε ἔχουμε χάσει τὴν ταυτότητά μας, μπήκαμε στὴ χοάνη τῆς παγκοσμιοποίησης, γίναμε κοσμοπολίτες καὶ μᾶς εἶναι ἀδιάφορο τὸ μέλλον τῆς Μακεδονίας καὶ τῆς Ἑλλάδος. Βέβαια μία δυσάρεστη μελλοντικὴ ἐξέλιξη θὰ καταγραφεῖ στὴν Ἱστορία μας – ὄχι σὲ αὐτὴ τύπου νεοαριστερῶν ἢ κομμουνιστῶν ἱστορικῶν – ὡς κατάμαυρη σελίδα, ὅπως αὐτὴ τοῦ 1897, ἢ τοῦ 1922.
Ἡ σημερινὴ κυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος ἀποδεικνύεται ὅτι ἦρθε γιὰ νὰ «λύσει» τὰ οἰκονομικά, ἠθικά, κοινωνικὰ καὶ ἐθνικὰ θέματα τῆς χώρας, ὅπως εὐχαριστοῦν τὸν ξένο ἰσχυρὸ παράγοντα, μὲ τὴν ἐτικέτα τοῦ ἀριστερισμοῦ καὶ τοῦ προοδευτισμοῦ. Κάποτε εἶχα κάμει τὴν εὐχὴ νὰ μὴν ἐγκαταλείψει τὴν ἐξουσία μὲ μίαν ἐθνικὴ τραγωδία ἀνάλογη ἐκείνης τῆς Κύπρου. Τὴν ἐπαναλαμβάνω θερμότερη.
Χρονολόγιο τῆς ἐξέλιξης τοῦ Μακεδονικοῦ ζητήματος
Ἔτος Γεγονότα
1840 Ἀρχίζει στὴν Κωνσταντινούπολη νὰ ἀναπτύσσεται κίνηση γιὰ
τὴν χειραφέτηση Βουλγαρικῆς Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας.
1859 Ἐγκαινιάζεται ὁ πρῶτος (ξύλινος) βουλγάρικος ναὸς στὴν
Κωνσταντινούπολη, μὲ ἄδεια τῆς Ὑψηλῆς Πύλης.
1864 Ἐνεργὸς ἀνάμιξη Ρωσίας στὴν δημιουργία ἀνεξάρτητης
Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας στὴ Βουλγαρία.
1870 Ἱδρύεται μὲ σουλτανικὸ φιρμάνι ἡ Βουλγαρικὴ Ἐξαρχία, ὡς
Ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία, χωρὶς τὴν ἔγκριση τοῦ Φαναρίου.
1872 Μεγάλη Σύνοδος στὴν Κωνσταντινούπολη κηρύσσει
Σχισματικὴ τὴν Βουλγαρικὴ Ἐξαρχία καὶ ἀποκηρύσσει τὸν
Ἐθνοφυλετισμό.
1877 Ρωσο – τουρκικὸς πόλεμος. Κρατάει ἕναν ἀκόμη χρόνο.
1878 Συνθῆκες Ἁγίου Στεφάνου καὶ Βερολίνου.
Ἵδρυση ἀνεξάρτητου Βουλγαρικοῦ κράτους.
1885 Κατάληψη ἀπὸ Βουλγαρία Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας. Χιλιάδες
Ἑλλήνων ἐξοντώνονται ἢ ὁδηγοῦνται στὴν προσφυγιά.
1898 Ἐγκαίνια μεταλλικοῦ Βουλγαρικοῦ Ναοῦ στὴν παραλία του
Φαναρίου, στὴ θέση τοῦ ξύλινου Ναοῦ.
1898 Ἔναρξη ἐπιχειρήσεων Βουλγάρων Ἑξαρχικῶν καὶ Κομιτατζήδων
στὴ Μακεδονία πρὸς ἐκβουλγαρισμὸ τοῦ πληθυσμοῦ.
Ἀνθίσταται μὲ ἐπιτυχία ὁ ἑλληνικὸς πληθυσμὸς μὲ τὴ
συμπαράσταση τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου καὶ τῶν Μακεδονομάχων.
1912 Ἡ Βουλγαρία χάνει στὸν Β΄ Βαλκανικὸ Πόλεμο ἐδάφη της
Μακεδονίας, τὰ ὁποία περιέρχονται στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴ Σερβία
1945 Αἴρεται ἀπὸ τὸ Φανάρι ἡ Πράξη τοῦ χαρακτηρισμοῦ τῆς
Βουλγαρικῆς Ἐκκλησίας ὡς σχισματικῆς.
1961 Ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἀποδίδει στὸν Μητροπολίτη Σόφιας
τὸν τίτλο τοῦ Πατριάρχου, προφανῶς γιὰ πολιτικοὺς λόγους.
1996 Σχίσμα στὴ Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία. Πολιτικοὶ οἱ λόγοι του.
Λύεται μὲ Μείζονα Σύνοδο, ἀλλὰ πάντα ὑποβόσκει.
2017 Ὁ σχισματικὸς Ἀρχιεπίσκοπος Σκοπίων ὀνομάζει «μητέρα»
τῆς Ἐκκλησίας του τὴν Βουλγαρικὴ καὶ τῆς ζητεῖ νὰ
μεσολαβήσει, ὥστε νὰ καταστεῖ Αὐτοκέφαλη. Ὁ Πατριάρχης
Βουλγαρίας καὶ ἡ περὶ αὐτὸν Σύνοδος, σὲ συνεννόηση μὲ τὴν
Βουλγαρικὴ κυβέρνηση, ὁμοφώνως ἀποδέχονται τὴν χειρονομία,
ἀλλὰ κρατοῦν τοὺς τύπους, γιὰ νὰ μὴν προκαλέσουν νέο σχίσμα
στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ γιὰ νὰ μὴν ἀπομονωθοῦν .
2018 Πίεση ἀπὸ ΗΠΑ ἡ Ἑλλάδα νὰ δεχθεῖ τὴ σύνθετη ὀνομασία.
Ἔντονες ἀντιδράσεις ἀπὸ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος γιὰ τὸ ὄνομα
«Μακεδονία» τῆς Σχισματικῆς γειτονικῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ σύνθετο
τοῦ Κράτους.
Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
