«Καλά, και τα Χριστούγεννα έχουν σαρακοστή;». Αυτό το ερώτημα μου απεύθυναν δύο μαθητές της Α΄ Λυκείου, όταν πληροφόρησα το τμήμα τους ότι στις 15 Νοεμβρίου μπαίνουμε στη σαρακοστή των Χριστουγέννων.
Κάποιοι άλλοι δήλωσαν ότι «το είχαν ακούσει».
Το ότι τα 15χρονα παιδιά μας και πολλές φορές και εμείς οι ενήλικες αγνοούμε ότι τα Χριστούγεννα έχουν σαρακοστή, όπως αγνοούμε το 99% των στοιχείων της ορθόδοξης χριστιανικής πνευματικής ζωής, είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα τραγικό δείγμα του πόσο έχουμε χάσει την επαφή μας με την ουσία της πολιτισμικής παράδοσης και κληρονομιάς των προγόνων μας και του λαού μας.
Τι είναι η Ορθοδοξία; Ένα μονοπάτι σοφίας, αυτογνωσίας, ειρήνης, αγάπης (όχι μόνο προς τους ανθρώπους, αλλά προς όλα τα πλάσματα), τελειοποίησης του ανθρώπου, ένωσης με το Θεό. Όλα όσα περιλαμβάνει η χριστιανική θρησκευτική ζωή, όπως η νηστεία, ο εκκλησιασμός, η εξομολόγηση, η θεία μετάληψη, το κερί, το καντήλι, οι εικόνες κ.λπ. είναι έτσι τοποθετημένα στη ζωή, ώστε να μπορεί ο άνθρωπος να τα αξιοποιήσει για να βαδίσει αυτό το φωτεινό μονοπάτι.
Εμείς, αγνοώντας όλα αυτά και νομίζοντας ότι πρόκειται για δεισιδαιμονίες ή για έθιμα χωρίς σημασία, αναζητούμε την ειρήνη, τη σοφία, την αυτογνωσία και την πνευματικότητα στις μπλε χάντρες, στις ινδιάνικες ονειροπαγίδες και στους βουδιστές.
Η νηστεία, για να το γράψουμε σε μια γραμμή, αποσκοπεί στο να γίνει η καρδιά μας πιο ταπεινή και να αποκτήσουμε αυτοκυριαρχία, που θα μας χρησιμεύσει στα μεγάλα ή και μικρά ηθικά διλήμματα και στους πειρασμούς που προκύπτουν στη ζωή μας. Η νηστεία των Χριστουγέννων είναι μια χαρούμενη σαρακοστή. Όχι μελαγχολική, όπως του Πάσχα, που περνάει από τη Μεγάλη Εβδομάδα και τη σταύρωση του Χριστού. Κατά τη διάρκειά της μπορούμε να φάμε ψάρι, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής, μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου, δηλ. τη γιορτή του αγίου Διονυσίου. Επίσης, περιλαμβάνει πολλές γιορτές, αγαπημένες στο λαό μας, ο οποίος τις γιόρταζε και τις απολάμβανε, πηγαίνοντας στην εκκλησία, αλλά και «πίνοντας ένα κρασί» με τους ανθρώπους που έφεραν τα ονόματα των συγκεκριμένων αγίων. Κρασί, συνοδευόμενο οπωσδήποτε με νηστίσιμους μεζέδες, που η μαγειρική τους είναι ένα σημαντικό κομμάτι της μαγειρικής μας παράδοσης.
Τέτοιες γιορτές είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου, των αγίων Αικατερίνης και Στυλιανού, του αγίου Ανδρέα, του σύγχρονου αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη, των αγίων Βαρβάρας, Σάββα και Νικολάου, των αγίων Σπυρίδωνα, Ελευθερίου και Διονυσίου, της αγίας Ευγενίας και άλλες.
Τέλος, υπάρχουν ενορίες και μοναστήρια που όλη αυτή τη σαρακοστή κάνουν σαρανταλείτουργο, δηλαδή λειτουργούν κάθε μέρα, και μνημονεύουν ονόματα ζωντανών και κεκοιμημένων, πράγμα που θεωρείται η σημαντικότερη προσφορά που μπορεί να κάνει η Εκκλησία στον άνθρωπο .
Αμέσως μετά τα Εισόδια της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου), η Εκκλησία προετοιμάζεται για τα Χριστούγεννα ψάλλοντας προεόρτιους χριστουγεννιάτικους ύμνους, με κορυφαίο το τροπάριο «Ἡ Παρθένος σήμερον…». Οι ύμνοι αυτοί, αριστουργήματα ποίησης, μουσικής, θεολογίας και φιλοσοφίας, εκφράζουν την ύψιστη αλήθεια της Ορθοδοξίας. Ότι ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος, για να κάνει τον άνθρωπο γιο του Θεού.
Στον δρόμο, λοιπόν, για τα Χριστούγεννα δεν υπάρχουν μόνο στολισμένα δεντράκια, ψεύτικοι «άη Βασίληδες» και ξενόφερτα …ξωτικά! Υπάρχουν κι άλλα, αρχαία στοιχεία, δικά μας, πολύ πιο σοφά και σημαντικά για τη ζωή μας.
Καλά Χριστούγεννα σε όλους μας!
Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
