Οι δύο άγιοι πρωταγωνίστησαν σε κοσμοϊστορικά γεγονότα, τα οποία άλλαξαν την πορεία του Γένους και ολοκλήρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

 Ο άγιος και Μέγας Κωνσταντίνος υπέγραψε το «Διάταγμα των Μεδιολάνων» το έτος 313 μ.Χ., το οποίο καθιέρωνε την ανεξιθρησκία. Έτσι έπαυσαν οι φοβεροί διωγμοί κατά των Χριστιανών. Ο άγιος Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας από την Παλιά Ρώμη στη Νέα Ρώμη, από τη λατινόφωνη Δύση στην ελληνόφωνη Ανατολή. Το Βυζάντιο, η αρχαία αποικία των Μεγαρέων, έμεινε στην Ιστορία ως Κωνσταντινούπολις, η πόλις του αγίου Κωνσταντίνου.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος συνεκάλεσε το 325 μ.Χ. στη Νίκαια την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, η οποία καταδίκασε την αίρεση του Αρείου. Αν και δεν είχε βαπτιστεί ακόμη, παρακολούθησε τις εργασίες της Συνόδου και άκουσε με προσοχή τις ομιλίες των θεοφόρων Πατέρων.

Καθιέρωσε, επίσης, για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας νόμους με χριστιανικό περιεχόμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τήρηση της αργίας της Κυριακής.

Η αγία Ελένη, με την υποστήριξη του γιου της, ταξίδεψε σε ηλικία περίπου ογδόντα ετών στα Ιεροσόλυμα και βρήκε τον Τίμιο Σταυρό. Στην επιστροφή της ευλόγησε την ελληνική Μεγαλόνησο Κύπρο, όπου ίδρυσε τη Μονή Σταυροβουνίου.

Οι ειδωλολάτρες της εποχής εκείνης δεν συγχώρησαν στον Κωνσταντίνο τη συμβολή του στην εδραίωση του χριστιανισμού. Συνέγραψαν κείμενα γεμάτα ανακρίβειες και συκοφαντίες εναντίον του. Αυτά αναπαράγουν στην εποχή μας ελάχιστοι φανατικοί νεοπαγανιστές.

Αλλά ο σεβασμός των ορθοδόξων στον άγιο Κωνσταντίνο δεν κλονίζεται. Ο Ελληνισμός από την πρώτη στιγμή τίμησε και θαύμασε τον Ρωμαίο αυτοκράτορα, ο οποίος ίδρυσε την ελληνορθόδοξη αυτοκρατορία. Το κράτος της Ρωμανίας (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) με τις προσευχές του αγίου άντεξε επί χίλια εκατό χρόνια αγωνιζόμενο κατά πολυαρίθμων επιδρομέων. Διαφύλαξε την ορθόδοξη πίστη, την ελληνική γλώσσα και την παιδεία, και τη ρωμαϊκή νομική και πολιτειακή συγκρότηση.

Στη συνείδηση του Ελληνισμού ο άγιος Κωνσταντίνος είναι «δικός μας». Το 1237 ο αυτοκράτωρ της Νίκαιας Ιωάννης Βατάτζης έγραφε προς τον Πάπα ότι ο άγιος Κωνσταντίνος έδωσε την Κωνσταντινούπολη στο Γένος των Ελλήνων. Και γύρω στο 1600 οι Έλληνες κληρικοί, που μετείχαν στην εξέγερση του επισκόπου Τρίκκης Διονυσίου Φιλοσόφου, ζητούσαν βοήθεια από τους δυτικούς ηγεμόνες με το επιχείρημα: «Μάς οφείλετε πολλά, διότι δικός μας είναι ο άγιος Κωνσταντίνος»! Φλουρί κωνσταντινάτο φορούμε στα παιδιά μας και παίρνουμε δύναμη από τους αγίους μας.

Κωνσταντίνος Χολέβας (Πολιτικός επιστήμων)