Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και ένδοξος Βαπτιστής του Κυρίου είναι ο περισσότερο τιμώμενος Άγιος στην ορθόδοξη ιερά Παράδοση, μετά την Υπεραγία Θεοτόκο και θεωρείται ο προστάτης του ορθόδοξου μοναχισμού και αρχηγός του μοναχικού τάγματος, λόγω και της άσκησής του στην έρημο. Αναρίθμητα είναι τα μοναστήρια και οι εκκλησίες που τιμώνται στο όνομά του.
Η εμφάνιση, ο ασκητικός βίος του, τα κηρύγματα και οι βαπτίσεις μετάνοιας προκάλεσαν την προσοχή του Συνεδρίου των Εβραίων που έστειλε ανθρώπους για να δει τι συνέβαινε, οι οποίοι έλαβαν ως απάντηση «φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ».
Όπως ήταν φυσικό, τα λόγια του Προδρόμου ενοχλούσαν τις διεφθαρμένες συνειδήσεις των Φαρισαίων, καθώς και του Ηρώδη που τον στηλίτευε συνέχεια για την παράνομη συμβίωσή του με τη σύζυγο του αδελφού του Ηρώδη Φιλίππου, την Ηρωδιάδα.
Ο Ηρώδης φυλάκισε τον άγιο Ιωάννη, αλλά δεν ήθελε να τον θανατώσει γιατί ήξερε ότι είχε δίκιο. Εκτός αυτού φοβόταν και τον λαό που αγαπούσε τον βαπτιστή τους. Στα γενέθλιά του ζήτησε από την κόρη της Ηρωδιάδας, τη Σαλώμη, η οποία ήταν ελαφρών ηθών, να του χορέψει και της υποσχέθηκε με όρκο να της δώσει ό,τι του ζητήσει. Η Ηρωδιάδα, η μητέρα της, που μισούσε τον Ιωάννη, βρήκε τότε την ευκαιρία που αναζητούσε όπου προέτρεψε τότε την κόρη της να ζητήσει το κεφάλι του προφήτη Ιωάννη μέσα σε ένα πινάκιο (δίσκο).
Όταν ήρθε η κεφαλή του Τίμιου Προδρόμου μπροστά της, ζήτησε να τρυπήσουν τη γλώσσα του αγίου Ιωάννη με μια βελόνα. Μισούσε η αθλιότητά της, τον Βαπτιστή για τις αλήθειες που ξεστόμιζε. Η γλώσσα έκανε ένα σπάσιμο και ακούστηκε ξανά η φωνή του Βαπτιστή που είπε δυνατά «μετανοείτε». Μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμα και μετά τον θάνατο του, προειδοποιούσε ο άγιος Ιωάννης και Τίμιος Πρόδρομος, ο Βαπτιστής του Σωτήρα μας να μετανοούμε.
Ο Τίμιος Πρόδρομος δεν προετοίμασε μόνο τον δρόμο του Κυρίου στη γη αλλά και στον Άδη. Ο άγιος Ιωάννης πήγε στον Άδη και εκεί δίδαξε και προφήτεψε και πάλι τον ερχομό του Σωτήρα.
Ο άγιος Ιωάννης θα είναι ο Αρχάγγελος ταξιάρχης στη θέση του έκπτωτου εωσφόρου. Το τάγμα που θα αντικαταστήσει η ανθρωπότητα. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε σε κάποιες εικόνες του να έχει φτερά και να κρατάει το πινάκιο με την κεφαλήν του επάνω σε αυτό.
Η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του καθ’ όλο το έτος στις εξής ημερομηνίες:
– Τη Σύλληψή του, στις 23 Σεπτεμβρίου.
– Τη Γέννησή του, στις 24 Ιουνίου.
– Την Αποτομή της Κεφαλής του, στις 29 Αυγούστου.
– Την Α’ και Β’ Εύρεση της Κεφαλής του, στις 24 Φεβρουαρίου.
– Την Γ’ Εύρεσή της, στις 25 Μαΐου.
– Τη Σύναξή του μετά τα Θεοφάνεια, στις 7 Ιανουαρίου.
