Μια από της σημαντικότερες περιόδους, που θέσπισε η Εκκλησία μας στον εορτολογικό της κύκλο, είναι η κατανυκτική περίοδος του Τριωδίου. Ξεκινά την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.
Ο λόγος θεσπίσεως αυτής της περιόδου, είναι να δώσει την ευκαιρία στον χριστιανό, ο οποίος ζητά και θέλει την εσωτερική αλλαγή, να μετανοήσει. Μας προτρέπει η Εκκλησία να συναισθανθούμε τη λανθασμένη πορεία στη ζωή μας, να τη διορθώσουμε και να την επαναπροσδιορίσουμε ενώπιον του Θεού.
Ακόμη, η περίοδος του Τριωδίου προετοιμάζει τον χριστιανό για τον εορτασμό των Παθών και της Ανάστασης του Κυρίου μας με τα ανάλογα βιώματα. Με τις συχνές ακολουθίες, με τους ψαλμούς, αλλά και με τη μετάνοια την προσευχή και τη νηστεία.
Επειδή η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής θεωρείτε πένθιμη, γι’ αυτό δεν επιτρέπεται η τέλεση της θείας Λειτουργίας, εκτός βέβαια από όλες τις Κυριακές και τα Σάββατα και των μεγάλων εορτών, όπως, για παράδειγμα, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Τις υπόλοιπες ημέρες τελούνται η ακολουθίες του νυχθημέρου που προβλέπονται και Τετάρτη και Παρασκευή οι Προηγιασμένες θείες Λειτουργίες.
Το Τριώδιο χωρίζεται στις εξής Κυριακές: Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίο, Κυριακή του Ασώτου, Κυριακή της Απόκρεω, Κυριακή της Τυρινής, Μεγάλη Τεσσαρακοστή (Α΄, Β, Γ΄, Δ΄, Ε΄ Κυριακές των Νηστειών), Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Βδομάδα.
Η κάθε Κυριακή έχει τα δικά της ξεχωριστά νοήματα. Η πρώτη Κυριακή, του Τελώνου και του Φαρισαίου, έχει σκοπό να μας παραδειγματίσει από τη διαβολική υπεροψία και υπερηφάνεια και να μιμηθούμε τη σωτήρια ταπείνωση και μετάνοια του αμαρτωλού τελώνου, η οποία είναι η βάση της πνευματικής ζωής. Η δεύτερη Κυριακή, του Ασώτου, είναι αφιερωμένη στην ειλικρινή μετάνοια που πρέπει να έχει ο χριστιανός για την επιστροφή του κοντά στην αγάπη του Θεού. Η τρίτη Κυριακή, της Απόκρεω, είναι αφιερωμένη στη φοβερή και αδέκαστη Κρίση του Ιησού Χριστού. Μας υπενθυμίζει τον ερχομό της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου μας, προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν πρέπει να βρισκόμαστε σε πνευματική αδράνεια, αλλά να είμαστε σε εγρήγορση πνευματική. Η τέταρτη Κυριακή, της Τυρινής, είναι αφιερωμένη στην παρακοή των πρωτοπλάστων και την εξορία τους από τον Παράδεισο. Η επόμενη μέρα, η Καθαρά Δευτέρα, είναι αρχή της νηστείας, όπου και καλούμαστε να την τηρήσουμε, γιατί είναι η αρχαιότερη εντολή δοσμένη από τον Θεό προς τον άνθρωπο.
Η περίοδος της Μ. Τεσσαρακοστής χωρίζεται σε πέντε εβδομάδες -Κυριακές. Την Α΄ Κυριακή των Νηστειών, της Ορθοδοξίας, εορτάζουμε το θρίαμβο της ορθοδόξου πίστεως εναντίον των εικονομάχων. Τη Β΄ Κυριακή των Νηστειών, εορτάζεται ένας μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας μας, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, της Σταυροπροσκυνήσεως, προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας, για να αντλήσουμε δύναμη, προκειμένου να συνεχίσουμε τον πνευματικό μας αγώνα, διότι βρισκόμαστε στο μέσο της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών, εορτάζουμε έναν άλλο μεγάλο άγιο, τον Ιωάννη στον Σιναΐτη, συγγραφέα της «Κλίμακος». Την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, εορτάζεται επίσης μια μεγάλη οσιακή μορφή της Εκκλησίας μας, η οσία Μαρία η Αιγυπτία. Παράδειγμα ειλικρινούς μετάνοιας και πνευματικού αγώνα.
Ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων, η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα και η αρχή των Παθών, η Μεγάλη Εβδομάδα, αλλά και η κορύφωση του δικού μας πνευματικού αγώνα.
Είναι αλήθεια, ότι την περίοδο αυτή υπάρχει μεγάλος λατρευτικός πλούτος. Οι θεόπνευστοι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, συνέθεσαν αυτές τις ακολουθίες και αυτούς τους ύμνους, για να μας οδηγήσουν στο πνεύμα της μετάνοιας ενώπιον του Θεού. Η Εκκλησία μας, ως στοργική μητέρα και πηγή της χάριτος του Θεού, μας καλεί μέσω των ιερών ακολουθιών και του κατανυκτικού κλίματος της περιόδου του Τριωδίου να συναισθανθούμε την αμαρτωλότητά μας. Αυτό σημαίνει να συνειδητοποιήσουμε την εκτροπή μας από την αυθεντική οδό της σωτηρίας, να μετανοήσουμε ειλικρινά, να κάνουμε τον προσωπικό μας αγώνα και μέσω της εξομολογήσεως και της Θείας Ευχαριστίας, να ενωθούμε με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό.
