Στό τελευταῖο σου γράμμα γράφεις, ὅτι δέν σοῦ ἀπαντάω πάντοτε στά ἐρωτήματά σου· καί ὅτι μερικά θέματα, δέν μοῦ τά εἶχες γράψει μέ τό νόημα πού σοῦ ἀπάντησα! Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι γιά (δεύτερη φορά!) δέν κατόρθωσα νά διαβάσω ὁλόκληρα τά ἀτέλειωτα γράμματά σου. Καί φυσικά μερικά πράγματα μοῦ διέφυγαν. Παρά ταῦτα ὅμως τό κύριο νόημα ὅλων τῶν θεμάτων σου τό ἔχω πιάσει!

Στά γράμματά μου ἔχω πάντοτε ἕνα σκοπό· πάντοτε τόν ἴδιο. Νά σέ κάμω νά καταλάβεις, τί λάθος ἀντιλήψεις ἔχεις διαμορφώσει μέσα σου γιά τήν ἀσκητική καί γενικώτερα γιά τήν πνευματική ζωή, ἀπό τότε πού ἄρχισες νά ζῆς «πνευματικά» στόν κόσμο.

Ἴσως νά τό ἔχεις ἀκούσει πολλές φορές, ὅτι ἡ κάθε σωστή θεωρητική γνώση δέν μεταβάλλεται σέ πράξη. Ἡ δική μου πείρα, πού στηρίζεται στήν πείρα τῶν πρίν ἀπό ἐμᾶς πνευματικῶν ἀνδρῶν, εἶναι ἕνας καλός ὁδηγός. Ἀλλά τότε μόνο, ὅταν μέ βάση αὐτήν παίρνωμε τό θάρρος, νά ἐμπιστευθοῦμε τήν ζωή μας στόν Χριστό· καί ὅταν ἀποφασίζωμε, στό ἑξῆς νά ζήσωμε, μέ βάση αὐτά πού λέγει τό Εὐαγγέλιο, καί ἡ διδασκαλία τῶν ἁγίων ἀποστόλων καί τῶν ἁγίων πατέρων.

Σύ ὅμως ἔβαλες γιά τόν ἑαυτό σου καί γιά τήν ζωή σου ἕνα παράξενο θεμέλιο: «Θά τό ἤθελα ἔτσι»! «Θά τό ἐσκεπτόμουν κάπως ἔτσι»! «Θά τό προτιμοῦσα… κάπως ἔτσι»!

Δέν εἶσαι ἡ μόνη. Πολλοί τήν θέλουν μιά καλή πνευματική ζωή μέ ἕνα πιό ἁπλό τρόπο! Ἀλλά μόνο λίγοι, πολύ λίγοι, κάνουν πράξη τήν καλή τους ἐπιθυμία. Αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, πού τό ἔγραψαν βαθειά μέσα τους, ὅτι «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πραξ. 14, 22). Δηλαδή. «Γιά νά μπορέσωμε νά μποῦμε στήν βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, θά χρειασθῆ νά ὑπομείνωμε πολλές θλίψεις, μεγάλες δοκιμασίες».

Αὐτοί, ζητώντας τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ προσπαθοῦν, χωρίς νά γογγύζουν, νά ὑπομένουν τίς θλίψεις, τίς ἀρρώστιες καί ὅλα τά δυσάρεστα πού τούς βρίσκουν. Καί ἔχουν πάντοτε στόν νοῦ τους τά λόγια τοῦ Κυρίου: «Ἐάν θέλεις νά εἰσέλθεις στήν ἀληθινή ζωή, νά τηρεῖς τίς ἐντολές» (Ἰω. 3, 5). Καί ἀπό ὅλες τίς ἐντολές οἱ σπουδαιότερες εἶναι: «Μή κρίνετε· καί δέν θά κριθῆτε. Μή καταδικάζετε· καί δέν θά καταδικασθῆτε. Λύετε σεῖς τούς ἄλλους· καί θά λυθῆτε καί σεῖς» (Λουκ. 6, 37).

Ἐκτός ἀπό αὐτά, ὅσοι θέλουν νά σωθοῦν, ὀφείλουν νά ἔχουν πάντοτε κατά νοῦν τά λόγια τοῦ ὁσίου Πέτρου τοῦ Δαμασκηνοῦ: «Ἡ σωτηρία μας εὑρίσκεται ἀνάμεσα στόν φόβο καί στήν ἐλπίδα». Τό νά θέλει κανείς νά ἰδεῖ τήν σωτηρία του τόσο καθαρά, ὅσο βλέπει τό λιβάνι, εἶναι ἐπιθυμία – λάθος· εἶναι ἰδέα – λάθος!

Καί ἄν στήν ὁρατή φύση γίνεται μιά συνεχής ἀλλαγή (πότε γαλήνη, πότε ἄνεμοι καί θύελλες· πότε ξαστεριά, πότε βροχή, καί πότε ξαφνικά παγωνιά, ἤ χαλάζι ἤ κάτι ἀνάλογο), πόσο περισσότερο θά πρέπει νά περιμένομε ἀλλαγές στήν πνευματική μας ζωή, καί μάλιστα τότε, πού δέν τίς περιμένομε!

Ὁ ὅσιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος γράφει: «Ἡ ἀγάπη τοῦ χριστιανοῦ πρός τόν Θεό, κάθε ὥρα δοκιμάζεται ἀπό διάφορες ἀλλαγές, εὐχάριστες καί δυσάρεστες, χαροποιές καί λυπηρές. Τό νά θέλει κανείς νά μείνει γιά πάντα στήν ἴδια κατάσταση, εἶναι ἡ ὁδός τῶν λύκων, τῶν νοητῶν ἐνοοεῖται λύκων, πού μέ κάτι τέτοιους ὡραίους συλλογισμούς, καί μέ κάτι τέτοια συμπεράσματα, μᾶς σπρώχνουν στήν ἀπώλεια. Νά μᾶς γλυτώσει ἀπό κάτι τέτοια ὁ Πανάγαθος Κύριος».

Τίποτε δέν μᾶς ὠφελεῖ νά ζοῦμε σέ μιά ταπεινή σπηλιά, ἅμα δέν ἔχομε ταπείνωση! Στόν ἀσθενῆ ψυχικά ἤ σωματικά, εἶναι πιό ὠφέλιμο νά ζῆ σέ ἕνα ἄνετο κελλί καί νά ταπεινώνεται, κατηγορώντας, γιά τήν ἄνεση πού ἔχει καί γιά τό εὐρύχωρο κελλί του, τόν ἑαυτό του. Τήν σκληρή ζωή μποροῦν νά τήν ἀντέξουν πολύ λίγοι. Μόνο ἐκεῖνοι, πού εἶναι πολύ γεροί σωματικά. Γιατί μόνο αὐτοί μποροῦν νά ὑπομείνουν τό κρύο, τήν πείνα, τήν ὑγρασία, τήν χαμευνία, χωρίς νά ζημιωθοῦν πνευματικά.

Λέγει ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Στούς σωματικά ἀδύνατους εἶναι πιό ὠφέλιμο νά θέλουν νά ἔχουν ταπείνωση καί εὐχαριστία, παρά σωματικούς κόπους καί ἀγωνίσματα, πού δέν τά ἀντέχουν».

Σέ σένα πρέπει νά ἔχουν καλή ἐπίδραση τά αὐστηρά λόγια προσώπων, πού κατά τήν δική μου ἄποψη, θά ἔπρεπε νά μιλοῦσαν ἀλλιῶς.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος γράφει: «Ἐπίτηδες ὁ Κύριος μερικές φορές ἀφήνει στούς πνευματικούς ἀνθρώπους κάποιες ἀτέλειες· γιά νά τούς ὁδηγεῖ μέ αὐτές στήν ταπείνωση».

Ἄν λοιπόν θέλεις νά βάλεις τόν ἑαυτό σου σέ μιά σταθερή πορεία πρός τή σωτηρία, προσπάθησε, πρῶτα ἀπό ὅλα νά κοιτάζεις καί νά βλέπεις μόνο τά δικά σου. Τούς ἄλλους, ὅλους, νά τούς ἀφήνεις στήν καλωσύνη καί στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ· καί στή δική τους διάθεση. Πάψε νά ἀσχολεῖσαι, μέ τό πώς θά τούς οἰκοδομήσεις σύ! Δέν ἔχει γραφῆ τυχαῖα στά βιβλία μας τό∙ «ἕκαστος ἐκ τῶν ἰδίων ἔργων, ἤ δοξασθήσεται, ἤ αἰσχυνθήσεται» (τροπάριον ἀκολουθίας Κηδείας). Αὐτό θά εἶναι γιά σένα· καί πιό ὠφέλιμο· καί πιό σωτήριο· και, κυρίως, πιό ἀναπαυτικό καί πιό ἄνετο.

Στάρετς Ἀμβρόσιος