Οι Άγιοι Απόστολοι είναι οι Μαθητές του Ιησού Χριστού, οι οποίοι φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα και έλαβαν όλα τα χαρίσματά Του, για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο και να θεμελιώσουν την Εκκλησία Του.
Ο Κύριός μας κάλεσε μόνο δώδεκα Μαθητές, γιατί, όπως οι δώδεκα υιοί του Ιακώβ, οι δώδεκα Πατριάρχες, ηγούνταν των δώδεκα φυλών του Ισραήλ, κατ’ αναλογία οι δώδεκα Μαθητές του Κυρίου απέβησαν οι ηγούμενοι της Εκκλησίας, του νέου Ισραήλ. Έτσι γίνεται κατανοητή η προφητεία του Προφήτη Ωσηέ ότι «δώδεκα δρύες θα ακολουθήσουν τον Θεό, που θα φανεί στη γη».
Τρεις από τους Αποστόλους, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης, λόγω της πνευματικής τους ετοιμότητας, παρευρέθησαν στο θείο γεγονός της Μεταμόρφωσης, αλλά και στην προσευχή στον Κήπο της Γεθσημανής. Ο πρώτος τον αγάπησε πάρα πολύ, ο δεύτερος μπορούσε να πιει το ποτήρι του θανάτου, το οποίο και ο Κύριός μας ήπιε, και ο τρίτος αγαπήθηκε από Αυτόν σε μέγιστο βαθμό.
Οι δώδεκα Απόστολοι συνέχισαν το έργο του Διδασκάλου τους, μετά τη σταυρική Του θυσία, παρά το γεγονός ότι ήσαν σχετικά αμόρφωτοι και απλοϊκοί άνθρωποι, αλιείς ή τελώνες στο επάγγελμα. Όλοι τους κατάγονταν από την ασήμαντη και φτωχική Γαλιλαία, εκτός από τον Ιούδα τον Ισκαριώτη, που προερχόταν από την Ιουδαία.
Κορυφαίος των Αγίων Αποστόλων είναι ο Πέτρος, ο οποίος ονομαζόταν Σίμων. Ήταν έγγαμος, ψαράς στο επάγγελμα, αδελφός του Ανδρέα του Πρωτοκλήτου, από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, υιός του Ιωνά. Ο Χριστός μας, επειδή είδε τη μεγάλη του πίστη, τον αποκάλεσε πέτρα, επάνω στην οποία ήθελε να οικοδομήσει την Εκκλησία Του. Ο Πέτρος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία, στην Αντιόχεια, στη Μικρά Ασία και στη Ρώμη. Εκεί, όπου νίκησε με τη δύναμη της Χάρης τον μάγο Σίμωνα, σταυρώθηκε από τον αυτοκράτορα Νέρωνα (πάνω τα πόδια – κάτω το κεφάλι), μεταξύ των ετών 66 και 69. Άφησε δύο καθολικές επιστολές στην Εκκλησία του Χριστού.
Δεύτερος των Αποστόλων είναι ο Ανδρέας ο Πρωτόκλητος, αδελφός του Πέτρου, ο οποίος, αρχικά, διετέλεσε μαθητής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Ο Ανδρέας θεωρείται ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Κήρυξε το Ευαγγέλιο σε όλα τα παραθαλάσσια μέρη της Μαύρης θάλασσας, της Βιθυνίας, του Βυζαντίου και στην Αχαΐα. Θαυματούργησε στην Πάτρα, γι’ αυτό και προκάλεσε την αντίδραση του Ανθύπατου της πόλης Αιγεάτη, ο οποίος και τον σταύρωσε ανάποδα.
Τρίτος Απόστολος είναι ο Ιάκωβος, ο του Ζεβεδαίου, αδελφός του Ιωάννη του Θεολόγου και Ευαγγελιστή. Κήρυξε το Ευαγγέλιο σε ολόκληρη την Ιουδαία. Ο Ηρώδης Αγρίππας θανάτωσε τον Ιάκωβο το 44 μ.Χ.
Τέταρτος είναι ο Ιωάννης ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής, αδελφός του Ιακώβου. Είναι ο Απόστολος, που αγαπήθηκε σφόδρα από τον Χριστό και έχει λάβει τα περισσότερα επίθετα: του Αποστόλου, του Ευαγγελιστή, του Θεολόγου, του Μαθητή της αγάπης, του Ηγαπημένου μαθητή, του Επιστήθιου, του Παρθένου. Ακόμη εκαλείτο Βοανεργές, δηλαδή υιός της Βροντής. Ο Ιωάννης κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Μικρά Ασία, εξορίστηκε στην Πάτμο και αναπαύθηκε εν ειρήνη στην Έφεσο. Στους Χριστιανούς, άφησε το Ευαγγέλιό του, τρεις Καθολικές επιστολές και την Αποκάλυψη.
Πέμπτος Απόστολος του Ιησού Χριστού είναι ο Φίλιππος, από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας. Αυτός είπε στο Ναθαναήλ «ὃν ἔγραψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκαμεν, ᾿Ιησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ ᾿Ιωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ». Κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Μικρά Ασία, και στην Ιεράπολη μαζί με τον Βαρθολομαίο (Ναθαναήλ) και την αδελφή του Μαριάμνη. Μαρτύρησε στην Ιεράπολη.
Έκτος είναι ο Βαρθολομαίος ή Ναθαναήλ. Ο Χριστός τον προϋπάντησε λέγοντας: «Ἴδε ἀληθῶς ᾿Ισραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι». Κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Ινδούς, οι οποίοι ονομάζονταν Ευδαίμονες, και τους παρέδωσε το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Σταυρώθηκε στην Ουρβανούπολη, κατά διαταγή του βασιλιά Αστυάγη.
Έβδομος Απόστολος είναι ο Θωμάς, που λεγόταν και Δίδυμος. Είναι αυτός, που ο Κύριός μας, για την απιστία του είπε· «Μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός». Κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, στους Μήδους, στους Πέρσες και στους Ινδούς, όπου και θανατώθηκε.
Όγδοος είναι ο Ματθαίος, ο Τελώνης, αδελφός του Ιακώβου του Αλφαίου. Το Ευαγγέλιό του το έγραψε, οκτώ χρόνια μετά την Πεντηκοστή, στην Αραμαϊκή γλώσσα. Μετέπειτα μεταφράστηκε στα ελληνικά. Κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους και στους Μήδους.
Ένατος είναι ο Ιάκωβος, ο υιός του Αλφαίου, αδελφός του Λευΐ, δηλαδή του Ματθαίου. Λέγεται και Ιάκωβος ο μικρός, προς διάκριση από τον Ιάκωβο το μεγάλο, τον αδελφό του Ιωάννη, αλλά και για να διακρίνεται από τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο. Κηρύττοντας στα έθνη κρεμάστηκε σε σταυρό.
Δέκατος Απόστολος είναι ο Σίμων ο Κανανίτης, δηλαδή Ζηλωτής, από την Κανά της Γαλιλαίας. Κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού στη Μαυριτανία και γενικά στην Αφρική. Μαρτύρησε με σταυρικό θάνατο.
Ενδέκατος είναι ο Ιούδας του Ιακώβου, τον οποίο ό Ματθαίος ονομάζει Λεββαίο ή Θαδδαίο. Λεββαίος σημαίνει θαρραλέος και Θαδδαίος σημαίνει μεγαλόψυχος. Κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Μεσοποταμία και φώτισε τα έθνη, που βρίσκονταν στη χώρα αυτή. Πήγε και στην Έδεσσα και θεράπευσε τον Τοπάρχη.
Δωδέκατος των Αγίων Αποστόλων του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού είναι ο Ματθίας, ο οποίος έλαβε τη θέση του προδότη Ιούδα, μετά την Ανάληψη του Σωτήρος Χριστού. Κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού στην Αιθιοπία.
Οι δώδεκα Απόστολοι βαπτίστηκαν τη μέρα της Πεντηκοστής με το Άγιο Πνεύμα. Το γεγονός αυτό πιστοποιείται και από τον Γρηγόριο Παλαμά, που αναφέρει ότι το υπερώον, στο οποίο κατήλθε το Άγιο Πνεύμα, έγινε κολυμβήθρα στην οποία βαπτίστηκαν όλοι οι Απόστολοι και οι λοιποί, εκεί, ευρισκόμενοι.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά τον κάθε Απόστολο σε ξεχωριστή ημερομηνία του έτους, αλλά τους τιμά και στις 30 Ιουνίου, όλους μαζί, στη «Σύναξη». Ακόμη, εξάγει και ιδιαίτερη μερίδα στην Ιερά Πρόθεση, κατά την προσκομιδή των Τιμίων Δώρων.
Πρωτ. Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου, Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη 2006.
