Μέσα στη χορεία των Προφητών της Παλαιάς Δια­θήκης, ξεχωριστή είναι η θέση του προφήτη Ηλία. Στην Καινή Διαθήκη το όνομα του προφήτη Ηλία αναφέρεται πολλές φορές από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό.

Ο Ζαχαρίας, ο πατέρας του Προδρόμου, είπε πως ο Ιωάννης θα ερχόταν « ἐν πνεύματι καὶ δυνάμει ᾿Ηλιού», θα είχε δηλαδή τα γνωρίσματα και τον ζήλο του προφήτη Ηλία, θα ήταν ο ίδιος ο προφήτης Ηλίας, όπως ο λαός τον περίμενε να ξανάρθει. Ο Ιησούς Χρι­στός, όταν έδωσε μαρτυρία για τον Πρόδρομο Ιωάννη και έπλεξε το εγκώμιό του, είπε πως αυτός ήταν ο Ηλίας: «Αν θέλετε, να το παραδεχθείτε, αυτός είναι ο Ηλίας, που έμελλε να έλθει».

Το πιο σπουδαίο είναι ότι οι μαθητές επάνω στο βουνό, κατά τη θεία Μεταμόρφωση, είδαν τους δύο Προφήτες, τον Μωυσή και τον Ηλία, να συνομιλούν με τον Ιησού Χριστό· «ὤφθησαν αὐτοῖς Μωσῆς καὶ ᾿Ηλίας μετ᾿ αὐτοῦ συλλαλοῦντες».

Όλα αυτά φανερώνουν την ξεχωριστή θέση του προφήτη Ηλία ανάμεσα στους Προφήτες και μέσα στη συνείδηση του λαού. Ακόμα και στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ακούγον­τας τη διδασκαλία και βλέποντας τα θαύματά του, έβλε­παν τον προφήτη Ηλία, που είχε ξανάρθει. Ο Ιησούς Χριστός ρώτησε: «Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι;». Και οι μαθητές είπαν: «Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, ἄλλοι δὲ Ἠλίαν …».

Ο προφήτης Ηλίας ήταν από τη Θέσβη, μια πόλη πέρα από τον Ιορδάνη, γι’ αυτό και λέγεται Θεσβίτης. Προφήτεψε στα χρόνια του βασιλέα Αχαάβ, που βασίλε­ψε στα 873-854, πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Ο Αχαάβ, και μάλιστα η γυναίκα του Ιεζάβελ, ήσαν άνθρωποι ασεβείς και ο πόλεμος του προφήτη Ηλία ήταν εναντίον τους.

Η Ιεζάβελ, που δεν ήταν Ισραηλίτισσα και γινότανε αιτία να νοθεύεται η πίστη από ειδωλολατρικά έθιμα, κυνήγησε πολύ τον προφήτη Ηλία, γι’ αυτό και εκείνος αναγκαζότανε διαρκώς να φεύγει και να κρύβεται. Η Ιεζάβελ κυνηγούσε τον προφήτη Ηλία όπως η Ηρωδιάδα τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Πρώτο μεγάλο σημείο, που έδωσε ο προφήτης Ηλίας, ήταν που προσευχήθηκε και δεν έβρεξε για τριάμισι χρόνια. Σε αυτό το διάστημα ο Προφήτης κρυβότανε σε μια σπηλιά σε ένα χείμαρρο πέρα από τον Ιορδάνη. Εκεί υπήρχε λίγο νερό και ένας κόρακας του πήγαινε τροφή κάθε πρωί. Όταν στέρεψε το νερό, έφυγε ο Προφήτης και πήγε στα Σάρεπτα της Σιδωνίας. Όλα αυτά με εντολή του Θεού. Εκεί φιλοξενήθηκε σε μια χήρα γυναί­κα, που είχε λίγο αλεύρι και λίγο λάδι, και όμως έτρωγαν όλο τον καιρό και δεν έλειψαν. Η χήρα γυναίκα είχε ένα παιδί και έτυχε να αρρωστήσει και να πεθάνει. Τότε ο Προφήτης προσευχήθηκε και ανέστησε το παιδί.

Δεύτερο μεγάλο σημείο, που έδειξε ο Προφήτης Ηλίας, ήταν που προσευχήθηκε και ήλθε φωτιά από τον ουρανό. Με προσταγή του βασιλέα Αχαάβ, μαζεύτηκαν τετρακόσιοι ειδωλολάτρες ψευτοϊερείς, που τους προστά­τευε η Ιεζάβελ. Τότε ο προφήτης Ηλίας τους προκάλεσε σε ένα διαγωνισμό. Τους είπε και έβαλαν επάνω στο θυ­σιαστήριο τα ξύλα και το σφάγιο για θυσία, και αρχίσα­νε να τρέχουν γύρω και να φωνάζουν όλη την ημέρα τον ψεύτικο θεό Βάαλ, για να ρίξει φωτιά· « καὶ οὐκ ἦν φωνὴ καὶ οὐκ ἦν ἀκρόασις». Τότε ο Προφήτης τους εί­πε: «Κάνετε πέρα! Τώρα θα κάμω εγώ τη θυσία μου». Έκανε δικό του θυσιαστήριο, έβαλε και έβρεξαν καλά τρεις φορές τα ξύλα με νερό και ύστερα προσευχήθηκε. Έπεσε τότε φωτιά από τον ουρανό και αναποδογύρισε και έκαψε ολόκληρο το θυσιαστήριο.

Ύστερα απ’ αυτό το σημείο, ο λαός έπιασε τους τετρακόσιους ψευτοϊερείς, και ο προφήτης Ηλίας τους τι­μώρησε αυστηρά. Η Ιεζάβελ, αγριεμένη, κυνήγησε τον Προφήτη, και εκείνος έφυγε ψηλά στο Χωρήβ, εκεί που πριν πεντακόσια χρόνια ο Μωυσής άκουσε τη φωνή του Θεού και είδε τη βάτο να φλέγεται και να μην καίεται. Εκεί ο προφήτης Ηλίας κρυβότανε σε μια σπηλιά, και ο Θεός τον δίδαξε ένα σπουδαίο μάθημα. Του είπε: «Ανέβα ψηλά στην κορυφή, και θα δεις τον Θεό. Θα περάσει δυνατός αέρας· θα γίνει σεισμός· θα δεις φωτιά· και θα περάσει ένα ανάλαφρο και δροσερό αεράκι. Ο Θεός δεν θα είναι ούτε στη θύελλα ούτε στο σεισμό ούτε στη φωτιά, αλλά στο ανάλαφρο αεράκι».

Ο Προφήτης Ηλίας υπήρξε ο άνθρωπος, που φλεγότανε ολόκληρος από θείο ζήλο. Η ζωή του πύρινη και ο θάνατός του ανάληψη στον ουρανό «επί πυρίνου άρματος».

† Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, Εικόνες έμψυχοι, σσ. 246-248, εκδ. Αποστολικής Διακονίας.