Ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι λόγια καὶ μετάνοιες, ἀλλὰ προσήλωση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς στὸν Θεό. Εἶναι δυνατὸ νὰ διαβάσετε ὅλες τὶς τακτὲς ἀκολουθίες τῆς ἡμέρας καὶ νὰ ἐκτελέσετε ὅλες τὶς καθορισμένες μετάνοιες, ἀλλὰ ἡ ἐπαφή σας μὲ τὸν Θεὸ νὰ εἶναι εἴτε ἐντελῶς ἀνύπαρκτη εἴτε ἀσήμαντη, μὲ τὸ νοῦ σκορπισμένο καὶ τὴν καρδιὰ κρύα. Ἔτσι κάνετε τὸν κανόνα σας, ὄχι ὅμως προσευχή. Μία τέτοια «προσευχή» εἶναι ἐφάμαρτη. Ὁ Κύριος νὰ μᾶς φυλάξει!

Μὲ φόβο καὶ τρόμο πρέπει νὰ ἐπιτελοῦμε τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ -αὐτὸ νὰ τὸ θυμάστε πάντα. Μὲ κάθε τρόπο καὶ μ’ ὅλη σας τὴ δύναμη προσπαθῆστε νὰ ἔχετε τὸν νοῦ σας στὰ λόγια τῆς προσευχῆς ἤ, ὅπως λέει ὁ ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, νὰ κλείνετε τὸν νοῦ σας μέσα στὰ λόγια τῆς προσευχῆς. Τὴ στιγμὴ ποὺ ἀρχίζετε νὰ προσεύχεστε, πρέπει ὅλη σας ἡ προσοχὴ νὰ εἶναι συγκεντρωμένη στὸν Θεὸ καὶ νὰ μὴν ἀπομακρύνεται ἀπ’ Αὐτόν.

Τότε μόνο νὰ θεωρήσετε ὅτι προσευχηθήκατε καλά, ὅταν, τελειώνοντας, ἡ ψυχή σας δονεῖται ἀπὸ συντριβὴ καὶ αὐτομεμψία. Στὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας προσπαθῆστε, μὲ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή, νὰ βρίσκεστε νοερὰ ἐνώπιον του Κυρίου κάθε στιγμή, ὅπως βρίσκονται οἱ ἄγγελοι. Ἐκεῖνοι Τοῦ προσφέρουν τὴν ἀκατάπαυστη δοξολογία. Ἐμεῖς ἂς Τοῦ προσφέρουμε τὴ μετάνοιά μας.

Νὰ πὼς πρέπει νὰ ζητᾶς κάτι ἀπὸ τὸν Θεό: «Κύριε, Ἐσὺ βλέπεις ὅτι χρειάζομαι τὸ τάδε πράγμα ἢ ὅτι ὑποφέρω ἀπὸ τὴ δείνα συμφορά. Βοήθησέ με, ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις! Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου…».

Μ’ αὐτὴ τὴν ἐσωτερικὴ τοποθέτηση, νὰ προσεύχεσαι πολύ. Ὄχι μία φορᾶ, ἔστω καὶ παρατεταμένα, οὔτε γιὰ μία μέρα μόνο, ἀλλὰ γιὰ ἑβδομάδες, μῆνες, χρόνια… Ὅλο νὰ ἱκετεύεις, ὅλο νὰ κραυγάζεις: «Κύριε, βοήθησέ με! Κύριε, λύτρωσέ με! ‘Ὡστόσο, ἂς μὴ γίνει ὅ,τι θέλω ἐγώ, μὰ ὅ,τι θέλεις Ἐσύ». Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔλεγε καὶ ὁ Χριστὸς στὴ Γεθσημανή, ὅταν προσευχόταν στὸν Πατέρα Του. Καὶ ἡ χήρα τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς βρῆκε τελικὰ τὸ δίκιο της ἀπὸ τὸν ἄδικο ἐκεῖνο δικαστή, μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ δὲν κουράστηκε νὰ τὸν παρακαλάει γιὰ πολὺν καιρό. Κάποιος σοφὸς εἶπε τὸ λόγο τοῦτο: «Πρέπει νὰ γίνεις φορτικὸς στὸ Θεὸ καὶ στοὺς ἁγίους Του!».

Ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς βρίσκεται ὄχι στὸν ἐξωτερικὸ τύπο της, ἀλλὰ στὸ περιεχόμενο, στὸ πνεῦμα της. Προσπαθεῖτε νὰ βιώσετε τὴν προσευχή. Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι ποὺ χρειάζεται. Κάποιος ἀπὸ τοὺς πατέρες λέει, πώς, ὅταν προσευχόμαστε, πρέπει νὰ αἰσθανόμαστε ὅπως οἱ ὑπόδικοι μπροστὰ στὸν δικαστή.

Ρώτησε κάποιος ἕναν ἀσκητή: «Πῶς νὰ στέκομαι στὴν προσευχή;» Κι ἐκεῖνος ἀποκρίθηκε: «Νὰ στέκεσαι σὰν σὲ κριτήριο, μὲ τὸ βλέμμα σου προσηλωμένο στὰ χείλη τοῦ Κυρίου, ποὺ τὴν ἑπόμενη κιόλας στιγμὴ -ἔτσι νὰ πιστεύεις- θὰ προφέρουν τὴν τελευταία ἀπόφαση γιὰ σένα: ‘’Ἔλα κοντά μου!’’ ἢ ‘’Φύγε μακριὰ μου’’. Καὶ νὰ κραυγάζεις: ‘’Κύριε, ἐλέησον!’’».

Νομίζω, ἀκόμα, πὼς ἡ εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἡ καλύτερη καὶ δυνατότερη προσευχὴ γιὰ κάθε περίσταση, μόνο ποὺ πρέπει νὰ τὴ λέμε ὄχι μηχανικά, δίχως συναίσθηση, ἀλλὰ μὲ συμμετοχὴ τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς.

Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος