Ο άγιος Αθανάσιος, επίσκοπος και Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ονομάστηκε Μέγας από την Εκκλησία. Αποτελεί έναν από τους μεγάλους Πατέρες της.
Γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Οι γονείς του ήταν χριστιανοί και από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του στην ιερωσύνη. Τη θεολογική μόρφωση απέκτησε στην Κατηχητική Σχολή της Αλεξάνδρειας.
Μεγάλη επίδραση για τη διαμόρφωση του ήθους του και της πορείας του είχε η γνωριμία του με τον Μέγα Αντώνιο, του οποίου και συνέγραψε τον «Βίο και Πολιτεία».
Το 328 μ.Χ, μετά την κοίμηση του πνευματικού του πατέρα και επισκόπου Αλεξανδρείας Αλεξάνδρου, με σύμφωνη απόφαση κλήρου και λαού, χειροτονήθηκε επίσκοπος και Πατριάρχης Αλεξανδρείας, ένεκα του μεγάλου ζήλου και της φήμης που είχε αποκτήσει ως «ανυποχώρητου μαχητή» υπέρ της αλήθειας της Εκκλησίας.
Ως επίσκοπος άρχισε σημαντικό ποιμαντικό έργο, μελέτησε τις ανάγκες των μοναχών, κληρικών και λαϊκών για τη καλύτερη δυνατή συμβίωση και εναρμόνιση των ρόλων τους στο εκκλησιαστικό πλαίσιο. Επίσης ανέπτυξε έντονη αντιαιρετική δράση, με κύριο στόχο τη διάδοση του ορθού δόγματος της ομοουσιότητας του Πατρός και του Υιού. Υπήρξε και προεξάρχων μεγάλου φιλανθρωπικού έργου στην περιοχή της Αλεξάνδρειας.
Ο Μέγας Αθανάσιος, «στύλος της ορθοδοξίας», αγωνίστηκε όσο λίγοι για τη διαφύλαξη των αληθειών της πίστεως, που προσπαθούσαν να αλλοιώσουν οι αιρετικοί, οι οποίοι τον πολέμησαν με λύσσα. Με συκοφαντίες και κάθε λογής μηχανορραφίες κατάφεραν, πολλές φορές, να τον εξορίσουν και να τον απομακρύνουν από το ποίμνιό του. Αξιοσημείωτο είναι το ότι από τα σαράντα έξι χρόνια που ήταν Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας, τα δεκαέξι τα πέρασε στην εξορία. Αλλά και από εκεί δεν έπαψε να μάχεται υπέρ του ποιμνίου του και εναντίον της αιρέσεως.
Το εξαιρετικό στην περίπτωση του Αγίου Αθανασίου, είναι το πλούσιο συγγραφικό έργο του, παρά τις πολύ μεγάλες διώξεις και εξορίες τις οποίες υπέστη. Δεν σώθηκαν όλα τα έργα του και από τα διασωθέντα, πολλά νοθεύτηκαν από αιρετικούς και αποδόθηκαν σε αυτόν χωρίς να είναι γνήσια.
Ανάλογα με το περιεχόμενό τους οι πατρολόγοι κατατάσσουν τα έργα του Μεγάλου Αθανασίου σε πέντε ενότητες: στα απολογητικά, αντιαιρετικά, ερμηνευτικά, ασκητικά και επιστολές.
Με δυνατό λόγο, προφορικό και γραπτό, διατύπωσε με σαφήνεια τις αλήθειες τις οποίες οι αιρετικοί διέστρεφαν. Υποστήριξε ότι ο Χριστός δεν είναι κτίσμα, αλλά ο Υιός και Λόγος του Θεού. Θεός αληθινός.
Η Εκκλησία σε λίγους ανθρώπους έχει δώσει την προσωνυμία «Μέγας». Η μνήμη του εορτάζεται στις 18 Ιανουαρίου.
