Διακρίνουμε ὀκτώ λογισμούς τῆς κακίας, οἱ ὁποῖοι τείνουν νά ἐκτρέψουν τίς ψυχικές μας δυνάμεις καί νά τίς ἀπομακρύνουν ἀπό τόν Θεό. Αὐτοί εἶναι σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό: 1. τῆς γαστριμαργίας, 2. τῆς πορνείας, 3. τῆς φιλαργυρίας, 4. τῆς ὀργῆς, 5. τῆς λύπης, 6. τῆς ἀκηδίας, 7. τῆς κενοδοξίας, τῆς ὑπερηφανείας.

Τὸ νὰ μᾶς ἐνοχλοῦν ἢ νὰ μὴν μᾶς ἐνοχλοῦν οἱ ὀκτὼ αὐτοὶ λογισμοί, δὲν εἶναι στὴν ἐξουσία μας. Τὸ νὰ ἐπιμένουμε ὅμως σὲ αὐτοὺς ἢ νὰ μὴν ἐπιμένουμε, νὰ κινοῦμε τὰ πάθη ἢ νὰ μὴν τὰ κινοῦμε αὐτὸ εἶναι στὴν ἐξουσία μας.

Οἱ λογισμοί μέχρι νά φθάσουν νά γίνουν ἁμαρτία ἀκολουθοῦν μία συγκεκριμένη πορεία. Ἡ πορεία ἀπό τήν προσβολή τοῦ κακοῦ λογισμοῦ μέχρι τήν ἁμαρτία

Προηγεῖται τοῦ πάθους, ἡ προσβολή τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ, ὁ συνδυασμός καί ἡ πάλη. Μετά τό πάθος ἀκολουθεῖ ἡ συγκατάθεση, ἡ ἐνέργεια καί ἡ αἰχμαλωσία.

Τί εἶναι τό κάθε τί ἀκριβῶς μᾶς τό ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Λέει ὅτι στούς λογισμούς τῆς κακίας διακρίνουμε τά ἑξῆς: «Προσβολή, Συνδυασμό, Πάλη, Πάθος, Συγκατάθεση, Ἐνέργεια, Αἰχμαλωσία».

Προσβολὴ εἶναι ἡ ἁπλὴ ὑπόμνηση τοῦ διαβόλου. «Κάνε τοῦτο ἢ ἐκεῖνο», ὅπως συνέβη στὸν Κύριο καὶ Θεό μας.«Πὲς νὰ γίνουν αὐτὲς οἱ πέτρες ψωμιὰ» (Ματ. 4, 3). Αὐτό, ὅπως εἴπαμε, δὲν εἶναι στὴν ἐξουσία μας.

Συνδυασμὸς εἶναι ἡ παραδοχὴ τοῦ λογισμοῦ ποὺ μᾶς ὑποβάλλει ὁ ἐχθρός, καὶ μὲ ἕνα τρόπο, ἡ μελέτη τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ καὶ ἡδονικὴ συνομιλία μὲ τὴν προαίρεσή μας.

Πάθος εἶναι ἡ ἕξη ποὺ δημιουργεῖται ἀπὸ τὸν συνδυασμὸ τοῦ λογισμοῦ ποὺ ὑποβάλει ὁ ἐχθρός, καὶ ἡ κατὰ κάποιο τρόπο συνεχὴς μελέτη καὶ φαντασία.

Πάλη εἶναι ἡ ἀντίσταση στὸν λογισμὸ ποὺ γίνεται ἢ πρὸς κατάργηση τοῦ πάθους ποὺ αὐτὸς περιέχει – δηλαδὴ τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ – ἢ πρὸς συγκατάθεση, καθὼς λέει ὁ Ἀπόστολος. «Ἡ σάρκα ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος καὶ τὸ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός, καὶ αὐτὰ εἶναι ἀντίθετα μεταξύ τους» (Γάλ. 5, 17).

Αἰχμαλωσία εἶναι ἡ βίαιη καὶ ἀθέλητη ἀπαγωγὴ τῆς καρδιᾶς ποὺ τυραννιέται ἀπὸ προηγούμενο ἐθισμὸ στὴν ἁμαρτία καὶ μακρὰ συνήθεια.

Συγκατάθεση εἶναι ἡ συγκατάνευση στὸ πάθος ποὺ περιέχει ὁ λογισμός.

Ἐνέργεια εἶναι ἡ ἴδια ἡ πράξη τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ, στὸν ὁποῖο συγκατατεθήκαμε.

Ἐκεῖνος, λοιπὸν, ποὺ ἀντιμετωπίζει ἀπαθῶς τὸ πρῶτο, δηλαδὴ τὴν προσβολή, ἢ τὸ διώχνει ἀμέσως μὲ ἀντίρρηση καὶ σταθερότητα, ἔκοψε μὲ μία καὶ ὅλα τὰ ἑπόμενα. Ὅποιος δέν ἀντιστέκεται στούς κακούς λογισμούς σκοτίζει τὸν νοῦ του, ἁμαρτάνει καί γεμίζει μέ πάθη.

† Σάββας Ἁγιορείτης (Ἱερομόναχος)