Η Ευρώπη έχει φορέσει τα καλά της και γιορτάζει τις δύο μεγαλύτερες γιορτές του χρόνου, τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Ειδικότερα, ως χριστιανοί, γιορτάζουν τη χαρμόσυνη και λαμπρή γέννηση του Θεανθρώπου και την προσφορά δώρων τόσο σε αγαπημένα και φιλικά πρόσωπα όσο και σε αναξιοπαθούντες συνανθρώπους τους -από τον Πατέρα των Χριστουγέννων, το Θείο βρέφος, τον Άγιο Βασίλειο, τον Άγιο Νικόλαο ή τους τρεις Μάγους- ανάλογα με την παράδοση της χώρας.
Όμως, στο μέλλον θα εξακολουθήσουν οι γιορτές των Χριστουγέννων να αποτελούν τη θεμελιώδη γιορτή στην Ευρώπη;
Τα στοιχεία ερευνών για την Ευρώπη καταδεικνύουν ότι αφενός η πλειοψηφία των γηγενών «θεωρουμένων ως χριστιανών» ηλικίας 16 έως 29 έχει την τάση να μην ακολουθεί τη θρησκεία, αφετέρου τις επόμενες δεκαετίες αυτός ο χριστιανικός πληθυσμός αναμένεται να συρρικνωθεί σε αντίθεση με την αύξηση των μουσουλμάνων.
Ας προσεγγίσουμε τους δύο παραπάνω παράγοντες πιο διεξοδικά:
1) Η αθεϊστική μετεξέλιξη της χριστιανικής Ευρώπης. Έρευνα που έλαβε χώρα σε 12 ευρωπαϊκές χώρες, έδειξε ότι η πορεία της γηραιάς ηπείρου προς μια μεταχριστιανική κοινωνία, στην οποία η πλειονότητα των νέων δεν ακολουθεί την θρησκεία, είναι πλέον γεγονός. Η Τσεχική Δημοκρατία εμφανίζεται ως η πιο μη θρησκευόμενη χώρα στην Ευρώπη με το 91% των νέων να ομολογεί ότι δεν έχει θρησκευτική συνείδηση. Στην Εσθονία, τη Σουηδία και τις Κάτω Χώρες ένα ποσοστό μεταξύ 70% και 80% των νέων ενηλίκων κατηγοριοποιούνται επίσης ως άθεοι- αγνωστικοί. Στον αντίποδα, η Πολωνία παρουσιάζεται ως η χώρα με το μικρότερο ποσοστό (17%) των νεαρών ενηλίκων να αυτοπροσδιορίζονται ως μη θρησκευόμενοι, ακολουθούμενη από τη Λιθουανία με ποσοστό στο 25%.
Ωστόσο, παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις χώρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι χώρες, οι οποίες γειτνιάζουν, ενώ έχουν παρόμοια πολιτιστικά υπόβαθρα και ιστορία, παρατηρείται να έχουν πολύ διαφορετικά θρησκευτικά προφίλ. Παράδειγμα, οι δύο πιο θρησκευόμενες χώρες (Πολωνία και Λιθουανία) καθώς και οι δύο λιγότερο θρησκευόμενες (Τσεχική Δημοκρατία και η Εσθονία), είναι μετακομμουνιστικά κράτη.
Η έρευνα καταλήγει συμπερασματικά ότι αφενός αποδεικνύεται η αδυναμία μεταλαμπάδευσης της πολιτιστικής θρησκευτικής ταυτότητας από τους γονείς προς τα παιδιά τους, καθώς, ενώ πολλοί νέοι Ευρωπαίοι βαπτίζονται στη συνέχεια δεν ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, αφετέρου σε είκοσι με τριάντα χρόνια οι χριστιανικές εκκλησίες θα έχουν μικρότερο πλήρωμα αλλά εξαιρετικά αφοσιωμένο.
2) Η συρρίκνωση του χριστιανικού πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών. Μία διεθνής μελέτη από το ερευνητικό κέντρο Pew Research της Ουάσιγκτον, εξετάζοντας τις δημογραφικές τάσεις, παρατήρησε ότι ο χριστιανικός πληθυσμός της Ευρώπης αναμένεται να συρρικνωθεί κατά περίπου 100 εκατομμύρια άτομα τις επόμενες δεκαετίες (μειούμενος από 553 εκατομμύρια το 2010 σε 454 εκατομμύρια το 2050). Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε 24 από τις 42 ευρωπαϊκές χώρες οι θάνατοι ξεπερνούν τις γεννήσεις των χριστιανών. Αντίθετα, μεταξύ των μουσουλμάνων δεν υπήρχε ευρωπαϊκή χώρα όπου ο αριθμός των θανάτων να υπερβαίνει τις γεννήσεις.
Συμπερασματικά, οι Χριστιανοί αναμένεται να παραμείνουν η μεγαλύτερη θρησκευτική ομάδα στην Ευρώπη αλλά προβλέπεται να πέσουν από τα 3/4 του πληθυσμού σε λιγότερο από τα 2/3. Επιπλέον, μέχρι το 2050, σχεδόν το 1/4 εκ της σημερινής ομάδας των «χριστιανών» Ευρωπαίων (23%) αναμένεται να αυτοπροσδιορίζεται «ως μη έχων θρησκευτική συνείδηση» (άθεοι, αγνωστικιστές, χωρίς συγκεκριμένη θρησκεία) ενώ οι μουσουλμάνοι θα αποτελούν περίπου το 10% του πληθυσμού της περιοχής, έναντι του 5,9% το 2010.
Επομένως, το ερώτημα παραμένει: «Θα εξακολουθήσουν, στο μέλλον, οι γιορτές των Χριστουγέννων να αποτελούν την θεμελιώδη γιορτή στην Ευρώπη;»
Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου
Πηγές: 1. Άρθρο του Harrier Sherwood, με τίτλο“Christianity as default is gone: the rise of a non-Christian Europe”, αναρτημένο στις 21.03.2018 στον διαδικτυακό χώρο του “The Guardian”.
- Άρθρο του Patsy McGarry, με τίτλο“Europe’s Christian population falls amid rise of atheists and Muslims”, αναρτημένο στις 06.04.2017 στον διαδικτυακό χώρο του“The Irish Times”.
