Η Εκκλησία μας γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου το Γενέσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Είναι η πρώτη θεομητορική εορτή του εκκλησιαστικού έτους, στην οποία θα επακολουθήσουν άλλες πολλές σε όλο το έτος.
Μεγάλο δώρο του Θεού ήταν η Παναγία στους γονείς της Ιωακείμ και Άννα, που δεν είχαν τέκνα. Μα πιο μεγάλο δώρο του Θεού είναι η γέννηση της Υπεραγίας Θεοτόκου στον κόσμο· είναι το προμήνυμα της σωτηρίας «Ἡ γέννησίς σου Θεοτόκε, χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οικουμένῃ». Ήρθε ο καιρός να εκπληρωθούν οι επαγγελίες του Θεού. Ύστερα από λίγα χρόνια, το νήπιο που γεννήθηκε, θα γεννήσει τον Σωτήρα Χριστό· απ’ Αυτήν θα ανατείλει «ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν».
Καμιά γυναίκα στον κόσμο δεν αξιώθηκε την τόσο μεγάλη τιμή της Παναγίας Παρθένου Μαρίας, που έγινε η μητέρα του Θεού στη γη. Γι’ αυτό οι γενεές των πιστών μακαρίζουν την Υπεραγία Θεοτόκο, καθώς εκείνη προφητικά το είπε· «ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί».
Και κάθε ψυχή χριστιανού στρέφεται πάντα με το θάρρος και την εμπιστοσύνη του παιδιού προς την Παναγία, γιατί αυτή είναι η μητέρα και στο πανάγιο πρόσωπό Της βλέπει ο κάθε πιστός τη δική του μητέρα, εκείνη που τον θήλασε, που τον κράτησε στα χέρια της, που τον προστάτεψε και τον ζέστανε στην αγκαλιά της. Στην Παναγία και στη μητέρα της πρέπει κάθε στοργή και αγάπη, κάθε τιμή και σεβασμός απ’ όλους μας.
Η Υπεραγία Θεοτόκος έχει την πρώτη θέση μεταξύ όλων των Αγίων της Εκκλησίας και των επουρανίων Αγγέλων. Είναι η «Ἁγία ἁγίων μείζων», η «τιμιωτέρα τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ».
Όταν ήρθε στη Ναζαρέτ, κομίζοντας το ουράνιο μήνυμα προς την παρθένο Μαρία, ο αρχάγγελος Γαβριήλ την χαιρέτησε με το «κεχαριτωμένη» και την ονόμασε «εὐλογημένη ἐν γυναιξίν». Και η Ελισάβετ, η μητέρα του Προδρόμου, Την υποδέχθηκε ως την μητέρα του Κυρίου· «τι τιμή σε μένα να με επισκεφθεί η μητέρα του Κυρίου μου!». Κύριος είναι ο Χριστός, ο Θεός, που κρατούσε η Παναγία σαρκωμένο μέσα Της.
Οι ιεροί Πατέρες της Εκκλησίας έγραψαν εγκωμιαστικούς λόγους στην Υπεραγία Θεοτόκο, στους οποίους Την ονομάζουν «κοινόν τῶν γυναικῶν καύχημα» και «δόξαν τοῦ θήλεος», «σεμνόν κειμήλιον ἀπάσης τῆς οἰκουμένης» και «σκῆπτρον τῆς ὀρθοδοξίας».
Και η ευσέβεια των πιστών σύνθεσε και αφιέρωσε στη μητέρα του Θεού τους πιο ποιητικούς ύμνους, από εκείνους που βρίσκονται θησαυρισμένοι στην εκκλησιαστική υμνολογία. Όχι μόνο στις θεομητορικές εορτές αντηχούν στους ορθόδοξους ναούς οι ύμνοι της Παναγίας, αλλά και κάθε Κυριακή και κάθε γιορτή ακούγονται τα «Θεοτοκία», οι ύμνοι δηλαδή προς τη Θεοτόκο, με τους οποίους κλείνει κάθε σειρά και ομάδα τροπαρίων. Κάθε τροπάριο, του οποίου προηγείται «Καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν» είναι «Θεοτοκίο».
Αλλά η Εκκλησία, σ’ έναν μονολεκτικό τίτλο, ερμήνευσε όλο το μυστήριο του προσώπου και του έργου της Παρθένου Μαρίας. Η τρίτη οικουμενική Σύνοδος, σύμφωνα με το χαιρετισμό της Ελισάβετ και τη διδασκαλία των μεγάλων Πατέρων, ονόμασε την αγία Παρθένο «Θεοτόκο». «Ομολογούμε πως η αγία Παρθένος είναι Θεοτόκος, επειδή πραγματικά ο Λόγος του Θεού και Θεός έλαβε σάρκα και έγινε άνθρωπος».
Το «Θεοτόκος», είναι ο ιερός τίτλος της αγίας Παρθένου Μαρίας, που εκφράζει και εξηγεί το μυστήριο της πίστεως. Το «Θεοτόκος» είναι το κλειδί της Ορθοδοξίας. Σε κάθε ιερή Ακολουθία, όταν ακούμε το όνομα της Θεοτόκου, κάνουμε το σημείο του σταυρού. Αυτό τα λέει όλα. Είναι παράκληση μαζί και ομολογία. Παρακαλούμε και ικετεύουμε την Υπεραγία Θεοτόκο να πρεσβεύει για μας στον Υιό της και Σωτήρα του κόσμου. Και ομολογούμε πως Εκείνη, που ζητούμε την πρεσβεία Της, είναι η μητέρα του Θεού, γιατί ο Ιησούς Χριστός ο υιός Της είναι ο Θεός, που έλαβε σάρκα και έγινε άνθρωπος για μας.
Ο άγιος Κύριλλος ο αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας λέει πως η Θεοτόκος είναι η Εκκλησία, η δε Εκκλησία είναι ο ουρανός και η γη, όλος δηλαδή ο κόσμος.
Κάθε φορά, λοιπόν, που ακούμε το όνομα Θεοτόκος και κάνουμε τον σταυρό μας, εκφράζουμε την ορθόδοξη πίστη μας, «ὁμολογοῦμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον Θεοτόκον».
† Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κυρού Διονυσίου
